Persbericht

Nieuwe ESO-analyse bevestigt: ernstige schade door gepland industrieel complex bij Paranal

17 maart 2025

Een diepgaande technische analyse door de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) heeft de impact van het INNA-megaproject op de faciliteiten van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili geëvalueerd, en de resultaten zijn alarmerend. Uit de analyse blijkt dat INNA de lichtvervuiling boven de Very Large Telescope (VLT) met minstens vijfendertig procent zou doen toenemen, en boven de zuidelijke locatie van het Cherenkov Telescope Array Observatory (CTAO-South) zelfs met meer dan vijftig procent. Ook zou INNA de luchtturbulentie in het gebied doen toenemen, wat de omstandigheden voor astronomische waarnemingen zou verslechteren, terwijl de trillingen van het project het functioneren van sommige astronomische faciliteiten, zoals de Extremely Large Telescope (ELT) op Paranal ernstig zouden kunnen belemmeren.

In januari sloeg ESO publiekelijk alarm over de bedreiging van de donkerste en helderste hemel ter wereld – die van de ESO-sterrenwacht op Paranal – door het industriële megaproject INNA. Het project – van AES Andes, een dochteronderneming van het Amerikaanse energiebedrijf AES Corporation – omvat meerdere energie- en verwerkingsfaciliteiten, verspreid over een gebied van meer dan drieduizend hectare oftewel de omvang van een kleine stad. De geplande locatie is slechts een paar kilometer verwijderd van de telescopen op Paranal.

Een voorlopige analyse toonde destijds aan dat het INNA-project, vanwege de omvang en de nabijheid van Paranal, aanzienlijke risico’s met zich meebracht voor astronomische waarnemingen. Nu heeft een gedetailleerde technische analyse bevestigd dat de impact van INNA desastreus en onomkeerbaar zou zijn. 

Verblindende lichtvervuiling

Volgens de nieuwe, gedetailleerde analyse zou het industriële complex de lichtvervuiling boven de VLT, die zich op ongeveer elf kilometer van de geplande INNA-locatie bevindt, met minstens vijfendertig procent doen toenemen ten opzichte van de huidige basisniveaus voor kunstlicht. Een andere faciliteit op Paranal, ESO’s ELT, zou de lichtvervuiling boven zich met minimaal vijf procent zien toenemen. Deze toename vertegenwoordigt al een storingsniveau dat onverenigbaar is met de omstandigheden die nodig zijn voor astronomische waarnemingen van wereldklasse. De gevolgen voor de hemel boven CTAO-South, dat op slechts vijf kilometer afstand van INNA ligt, zouden het grootst zijn, met een toename van de lichtvervuiling met minstens 55%. [1]

‘Een lichtvervuilde hemel beperkt onze mogelijkheden om aarde-achtige exoplaneten te detecteren, zwakke sterrenstelsels waar te nemen en zelfs planetoïden te volgen die onze planeet zouden kunnen treffen’, zegt Itziar de Gregorio-Monsalvo, ESO-vertegenwoordiger in Chili. ‘We bouwen de grootste en krachtigste telescopen, op de beste plek op aarde voor astronomische waarnemingen, om astronomen wereldwijd in staat te stellen te zien wat niemand ooit eerder heeft gezien. De lichtvervuiling van projecten zoals INNA belemmert niet alleen het onderzoek, ze hindert ook ons aller zicht op het heelal.’

Voor de technische analyse werkte een team van deskundigen, onder leiding van ESO-directeur Andreas Kaufer, samen met Martin Aubé – wereldleider op het gebied van hemelhelderheid op astronomische locaties – om simulaties uit te voeren met de meest geavanceerde lichtvervuilingsmodellen. Als input voor de simulaties werd openbaar beschikbare informatie gebruikt die door AES Andes bij het indienen van het project werd verstrekt voor de milieueffectrapportage, waarin staat dat het complex verlicht zal worden door meer dan duizend lichtbronnen.

‘De lichtvervuilingscijfers die we rapporteren gaan ervan uit dat het project de modernste beschikbare armaturen zal installeren op een manier die lichtvervuiling minimaliseert. We vrezen echter dat de door AES geplande inventaris van lichtbronnen niet volledig en geschikt voor dit doel is. In dat geval zouden onze toch al alarmerende resultaten de potentiële impact van het INNA-project op de helderheid van de hemel boven Paranal te laag inschatten’, legt Kaufer uit.

Hij voegt eraan toe dat de berekeningen uitgaan van een onbewolkte hemel. ‘We zouden nog ergere lichtvervuiling krijgen als we uit zouden gaan van een bewolkte hemel,’ zegt hij. ‘Hoewel Paranal het grootste deel van het jaar wolkenvrij is, kunnen er nog steeds veel astronomische waarnemingen worden gedaan als er dunne cirruswolken zijn – en in dit geval wordt het lichtvervuilingseffect versterkt,  omdat kunstlicht in de omgeving door deze wolken wordt weerkaatst.’ 

Turbulentie op komst 

In de technische analyse werd ook gekeken naar andere gevolgen van het project, zoals de toename van atmosferische turbulentie, de effecten van trillingen op de gevoelige telescoop-apparatuur en stofvervuiling van de gevoelige optiek van de telescoop tijdens de bouw. Dit alles zou de impact van INNA op de astronomische observatiemogelijkheden op Paranal verder vergroten.

Niet alleen de donkere en heldere hemel maakt de Paranal-sterrenwacht tot de beste plek voor astronomische waarnemingen ter wereld, ook de zogeheten seeing speelt daarbij een rol. De atmosfeer boven Paranal is uitzonderlijk stabiel, waardoor hemelobjecten heel weinig ‘twinkeling’ vertonen, zoals die door atmosferische turbulenties wordt veroorzaakt. In de omgeving van INNA zou de seeing met wel veertig procent kunnen verslechteren, met name door de luchtturbulentie die wordt veroorzaakt door de windturbines van het project.

Een ander punt van zorg is de impact van de door INNA veroorzaakte trillingen op de VLT Interferometer (VLTI) en de ELT, die beide extreem gevoelig zijn voor micro-seismische ruis. Uit de technische analyse blijkt dat de windturbines van INNA een toename van deze microtrillingen zouden kunnen veroorzaken die groot genoeg is om de werking van deze twee toonaangevende astronomische faciliteiten te verstoren. Het stof dat tijdens de bouw vrijkomt, is eveneens  problematisch, omdat het zich afzet op de telescoopspiegels en hun zicht belemmert.

‘Alles bij elkaar vormen deze verstoringen een ernstige bedreiging voor de huidige en toekomstige levensvatbaarheid van Paranal als wereldleider op het gebied van astronomie, waardoor belangrijke ontdekkingen over het heelal verloren gaan en Chili’s strategische voordeel op dit gebied in gevaar komt’, zegt de Gregorio-Monsalvo. ‘De enige manier om de ongerepte hemel van Paranal te redden en de sterrenkunde voor toekomstige generaties te beschermen, is door het INNA-complex te verplaatsen.’

Daarbij komt nog dat de komst van INNA waarschijnlijk de ontwikkeling van een industrieel centrum in het gebied zou stimuleren, wat ertoe kan leiden dat Paranal niet meer geschikt zal zijn voor astronomische waarnemingen op topniveau.

‘ESO en haar lidstaten staan volledig achter het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen. Wat ons betreft hoeft Chili niet te kiezen tussen het huisvesten van de grootste astronomische observatoria en het ontwikkelen van groene-energieprojecten. Beide zijn strategische prioriteiten van het land en volledig verenigbaar met elkaar – mits de diverse faciliteiten zich op voldoende afstand van elkaar bevinden,’ zegt ESO-directeur-generaal Xavier Barcons. 

Inspraak van burgers

Het volledige technische rapport zal later deze maand worden ingediend bij de Chileense autoriteiten als onderdeel van het inspraakproces van burgers (PAC) in INNA’s milieueffectrapportage, en zal op dat moment openbaar worden gemaakt, voor de deadline van 3 april. Naast dit persbericht maakt ESO alvast een samenvatting van het rapport (pdf) openbaar om deelname aan het PAC aan te moedigen. Iedereen met een Chileens burgerservicenummer (RUT) kan tot 3 april zijn bezorgdheid over deze bedreiging van de Paranal-hemel kenbaar maken via dit proces.

‘We zijn ontzettend dankbaar voor de steun die we hebben gekregen van de Chileense en wereldwijde onderzoeksgemeenschappen en van onze ESO-lidstaten. We bedanken ook de Chileense autoriteiten voor het onderzoeken van deze zaak. We zijn meer dan ooit toegewijd om samen te werken aan de bescherming van de onvervangbare Paranal hemel,’ besluit Barcons.

Noten

[1] De basislijnniveaus verwijzen naar de huidige kunstmatige hemelhelderheid, veroorzaakt door kunstlicht. De hemelhelderheidsberekeningen werden uitgevoerd in zichtbaar licht (in de V-band met als middelpunt 550 nm) en uitgaande van een waarnemingsrichting van 45 graden boven de zuidelijke horizon.

Meer informatie

De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) stelt wetenschappers van over de hele wereld in staat om de geheimen van het heelal te ontdekken, ten bate van iedereen. Wij ontwerpen, bouwen en exploiteren observatoria van wereldklasse die door astronomen worden gebruikt om spannende vragen te beantwoorden en de fascinatie voor astronomie te verspreiden, en bevorderen internationale samenwerking op het gebied van de astronomie. ESO, in 1962 opgericht als intergouvernementele organisatie, wordt inmiddels gedragen door 16 lidstaten (België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland) en door het gastland Chili, met Australië als strategische partner. Het hoofdkwartier van de ESO en haar bezoekerscentrum en planetarium, de ESO Supernova, zijn gevestigd nabij München in Duitsland, maar onze telescopen staan opgesteld in de Chileense Atacama-woestijn – een prachtige plek met unieke omstandigheden voor het doen van hemelwaarnemingen. ESO exploiteert drie waarnemingslocaties: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope en Very Large Telescope Interferometer, evenals surveytelescopen zoals VISTA. Ook zal ESO op Paranal de Cherenkov Telescope Array South huisvesten en exploiteren – ’s werelds grootste en gevoeligste observatorium van gammastraling. Samen met internationale partners beheert ESO APEX en ALMA op Chajnantor, twee faciliteiten die de hemel waarnemen in het millimeter- en submillimetergebied. Op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwen wij ‘het grootste oog ter wereld’ – ESO’s Extremely Large Telescope. Vanuit onze kantoren in Santiago, Chili, ondersteunen wij onze activiteiten in het gastland en werken wij samen met Chileense partners en de Chileense samenleving.

Links

• Samenvatting van de technische analyse van ESO over de impact van het INNA-project (pdf)
• Foto's van Paranal 
• INNA-infographics
• Persbericht januari

Contact

Francisco Rodríguez
ESO Media Relations Officer
Santiago, Chile
Tel: +56 2 2463 3151
E-mail: francisco.rodriguez@eso.org

Bárbara Ferreira
ESO Media Manager
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6670
E-mail: press@eso.org

Rodrigo Alvarez (press contact België)
ESO Science Outreach Network en Planetarium, Royal Observatory of Belgium
Tel: +32-2-474 70 50
E-mail: eson-belgië@eso.org

Connect with ESO on social media