Persbericht

De wildernis van de Lokale Groep

23 maart 2016

Dit tafereel, vastgelegd met ESO’s OmegaCAM van de VLT Survey Telescope, toont een eenzaam sterrenstelsel dat bekendstaat als Wolf-Lundmark-Melotte of kortweg WLM. Hoewel het stelsel formeel tot de Lokale Groep wordt gerekend, is WLM een buitenbeentje dat zich aan de rand van deze samenscholing van tientallen stelsels bevindt. WLM is zo klein en afgezonderd dat het wellicht nooit in interactie is geweest met de overige stelsels van de Lokale Groep, of met welk ander sterrenstelsel dan ook.

WLM is het equivalent van een geïsoleerde volksstam in het Amazone-regenwoud of op een eiland in de Stille Oceaan. Het toont een sterrenstelsel in zijn oervorm, dat nauwelijks is verstoord door zijn omgeving.

WLM is in 1909 ontdekt door de Duitse astronoom Max Wolf, en ongeveer vijftien jaar later als sterrenstelsel herkend door de astronomen Knut Lundmark en Philibert Jacques Melotte – vandaar zijn vreemde benaming. Het zwakke stelsel staat in het sterrenbeeld Cetus (Walvis), op ongeveer drie miljoen lichtjaar van de Melkweg – een van de drie dominante spiraalstelsels in de Lokale Groep.

WLM is nogal klein en vertoont geen structuur, vandaar dat hij tot de onregelmatige dwergstelsels wordt gerekend. Als je de in 1996 ontdekte halo van extreem oude sterren (eso9633) meerekent, is het stelsel ongeveer 8000 lichtjaar lang.

Astronomen denken dat grotere sterrenstelsels zijn ontstaan door zwaartekrachtsinteracties tussen vrij kleine oerstelsels, die in veel gevallen tot fusies leidden. In de loop van de miljarden jaren resulteerden deze in de vorming van de grote elliptische en spiraalstelsels die het huidige heelal domineren. Het proces is enigszins vergelijkbaar met de manier waarop groepen mensen zich in de loop van de duizenden jaren hebben verplaatst en verzameld tot grotere samenlevingen die uiteindelijk tot de vorming van de huidige wereldsteden hebben geleid.

WLM daarentegen heeft zich altijd afzijdig gehouden van andere sterrenstelsels. Hierdoor heeft het stelsel zijn ‘natuurtoestand’ grotendeels weten te behouden, net als een stam die weinig contact heeft gehad met de buitenwereld. De veranderingen die in de loop van zijn bestaan zijn opgetreden, staan vrijwel los van de gebeurtenissen elders.

Dit kleine sterrenstelsel vertoont een halo van zeer zwakke rode sterren, die zich tot ver in de inktzwarte duisternis van de omringende ruimte uitstrekt. Hun rode gloed wijst op een gevorderde leeftijd. Waarschijnlijk stamt de halo nog uit de tijd dat het eigenlijke stelsel werd gevormd en bevat het aanwijzingen over de mechanismen die tot het ontstaan van de allereerste sterrenstelsels hebben geleid.

De sterren in het hart van WLM zien er veel jonger en blauwer uit. Op de foto zijn ook rozerode wolken te zien – gebieden waar het intense licht van jonge sterren het aanwezige waterstofgas hebben geïoniseerd, wat het gas een karakteristieke rode gloed geeft.

Deze detailrijke opname is vastgelegd met OmegaCAM, een enorme groothoekcamera die gekoppeld is aan de VLT Survey Telescope (VST) van ESO – een 2,6-meter telescoop in het noorden van Chili die speciaal ontworpen is om de nachthemel op zichtbare golflengten in kaart te brengen. Met zijn 32 ccd-detectors waarmee 256-megapixel foto’s worden gemaakt, geeft OmegaCAM een zeer gedetailleerd beeld van de kosmos.

Meer informatie

ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door zestien lidstaten: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die specifiek is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, dicht bij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Links

•  Foto’s van de VST

•  Andere foto’s die met de VST zijn gemaakt

Contact

Richard Hook
ESO education and Public Outreach Department
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mob: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Rodrigo Alvarez (press contact België)
ESO Science Outreach Network en Planetarium, Royal Observatory of Belgium
Tel: +32-2-474 70 50
E-mail: eson-belgië@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso1610.