een pittoresk gif

In december 2018 kwam de komeet 46P/Wirtanen langs op 11,6 miljoen kilometer van de aarde ‒ ongeveer 30 keer de afstand van de aarde tot de maan. Deze dichte nadering gaf astronomen de kans om de komeet in detail te observeren en ALMA (the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) maakte daar optimaal gebruik van. ALMA is gespecialiseerd in het waarnemen van de koelere componenten van het heelal, zoals gas en stof en richt zich vaak op specifieke moleculen. Deze opname vormt daarop geen uitzondering, want ze laat een belangrijke component zien: waterstofcyanide in de coma rond de komeetkern.

Maar waarom zouden wetenschappers op zoek gaan naar een berucht gif? Wel, het blijkt dat waterstofcyanide net zo gewoon is als thrillers ons doen geloven ‒ in de kosmos althans! Omdat het een eenvoudig organisch molecuul is dat relatief gemakkelijk wordt gevormd, kan het worden waargenomen in kometen, steratmosferen en in de stof-en gaswolken tussen de sterren. Deze afbeelding is gebaseerd op deze waarnemingen en toont duidelijk de waterstofcyanide die afkomstig is van de kern van de komeet. Vervolgwaarnemingen met ALMA toonden aan dat ook andere, complexere organische moleculen aanwezig zijn.

Hoewel het vandaag de dag voor veel organismen op aarde giftig is, kan waterstofcyanide een belangrijke rol gespeeld hebben in het ontstaan van leven op aarde. Het is heel reactief en gaat bijgevolg gemakkelijk een reactie aan met omringende chemische verbindingen om nieuwe moleculen te creëren, waaronder een aantal die van essentieel belang zijn voor het ontstaan van leven, zoals aminozuren. Een theorie poneert dat waterstofcyanide, gedeeltelijk hierheen gebracht door kometen, de organische chemie op aarde een vliegende start gaf, wat uiteindelijk leidde tot het ontstaan van leven. ALMA’s opname van 46P/Wirtanen ondersteunt overigens het idee dat kometen dit levengevend materiaal naar de jonge aarde kunnen hebben gebracht.