Foto van de Week

6 augustus 2012: ESO wordt dit jaar vijftig. Om dat te vieren, nemen we je mee op reis door ons verleden. In heel 2012 tonen we elke maand een bijzondere ‘Toen en Nu’-foto. Met deze foto’s laten we zien welke veranderingen door de decennia heen hebben plaatsgevonden voor La Silla Obeservatorium, Paranal Observatorium, de ESO-kantoren in Santiago, Chili en het ESA-hoofdkantoor in Garching bei München, Duitsland. Deze twee foto’s uit het noorden van Chili tonen het uitzicht vanaf de ingang van het Paranal Observatorium tot en met de top van Cerro Paranal, zoals het eruit zag in 1987 en hoe het erbij ligt in het heden. De regio Cerro Paranal werd in 1983 voor het eerst gescout als mogelijke locatie voor de toekomstige Very Large Telescope (VLT). Dit werd gedaan door een team met onder andere de toenmalige ESO-directeur Lodewijk Woltjer (zie The Messenger, nr. 64, pp 5-8 voor meer informatie). In 1987 werd ...

30 juli 2012: Hier op aarde associëren we cocons met nieuw leven. In de ruimte zijn er ook 'cocons' maar in plaats van een plek waar een pop transformeert tot vlinder, zijn deze cocons de geboorteplaats van nieuwe sterren. De rode wolk op deze afbeelding, genomen met het EFOSC2-instrument op de New Technology Telescope van ESO, is een perfect voorbeeld van zo'n stervormingsgebied. De wolk heet RCW 88 en bevindt zich zich op een afstand van ongeveer tienduizend lichtjaar. Hij meet zo'n negen lichtjaar in doorsnee. Deze cocon is niet gemaakt van zijde, zoals die van een rups, maar van gloeiend waterstofgas dat de recent gevormde sterren omringt. De nieuwe sterren worden gevormd uit wolken van dit waterstofgas die bezwijken onder hun eigen zwaartekracht. Sommige van de meer ontwikkelde sterren schijnen al helder genoeg om ze door de waterstofwolk heen te zien stralen. Deze hete, jonge sterren zijn energierijk en zenden grote hoeveelheden ...

23 juli 2012: Gezien vanaf een uitkijkpunt op ESO's Very Large Telescope op Cerro Paranal in de Chileense Atacama-woestijn, strekt het basiskamp van het observatorium zich in de diepte uit. De Paranal Residencia, een toevluchtsoord voor degenen die op de berg werkzaam zijn, ligt links van het midden, met de koepel op het dak. Links van de Residencia, aan de andere kant van de weg, ligt de gymzaal van het kamp. Weer links daarvan is het Mirror Maintenance Buildig (MMB) gevestigd, waar de enorme VLT-spiegels periodiek worden gereinigd en voorzien van een nieuwe coating. Achter het MMB ligt de elektriciteitscentrale van het terrein, en verder naar links de mechanische werkplaats. Slingerend op de berghelling op de voorgrond zien we de Star Track, een wandelpad van de Residencia naar de top van de berg. De zon kwam ongeveer een kwartier voor het nemen van deze foto op, waardoor het basiskamp baadt in een mooie, ...

16 juli 2012: Deze foto toont een van de Europese antennes, met een diameter van 12 meter van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), terwijl deze wordt verplaatst op de 'Operations Support Facility'. Nadat deze foto genomen is, zijn de wetenschappelijke waarnemingen van ALMA gestart met behulp van een beperkt aantal antennes. (zie eso1137 ). Op donderdag 12 juli sloot de mogelijkheid om onderzoeken aan te vragen in de volgende fase van ALMA's waarnemingen. Er zijn meer dan 1100 voorstellen ontvangen van astronomen van over de hele wereld. ALMA doet haar observaties vanaf het Chajnantor-plateau op een hoogte van 5000 meter. Als de bouw is voltooid, heeft ALMA een serie van 66 high-precision antennes van 12 en 7 meter, verspreid over een afstand van niet minder dan 16 kilometer, die samenwerken als een enkele telescoop op golflengten van 0,32 tot 3,6 millimeter. Meer dan de helft van de 66 antennes staat al op ...

9 juli 2012: De Kattenpootnevel is op een bijzondere manier in beeld gebracht door beelden van de MPG/ESO 2,2-meter telescoop te combineren met opnamen die zijn gemaakt door de expert amateur-astronomen Robert Gendler en Ryan M. Hannahoe. De kenmerkende vorm van de nevel wordt zichtbaar in opbollende wolken van rood gloeiend gas tegen een donkere, met sterren bezaaide hemel. Het beeld is een samenstelling van bestaande waarnemingen met de 2,2-meter MPG/ESO telescoop van het La Silla Observatorium in Chili (zie ESO Fotopersbericht eso1003 ), en 60 uur aan opnamen door een 0,4-meter telescoop van Gendler en Hannahoe. De scherpte van de bestaande 2,2-meter MPG/ESO telescoopwaarnemingen (door gebruik te maken van de 'luminantie' of helderheid) vormt, samen met de kleurinformatie van Gendler en Hannahoe, een prachtige combinatie van data van amateur- en professionele telescopen. De extra kleurinformatie bijvoorbeeld, brengt de vage blauwe nevelgebieden in de centrale regio in beeld, die niet te zien zijn ...

2 juli 2012: ESO wordt dit jaar 50. En om deze belangrijke verjaardag te vieren, geven we u een inkijkje in onze geschiedenis. In 2012 tonen we eens per maand een speciale 'Toen en Nu'-vergelijking als foto van de week. We laten zien wat er de afgelopen decennia is veranderd op de sterrenwachten La Silla en Paranal, de ESO-kantoren in Santiago en het hoofdkwartier in Garching bij München, in Duitsland. Sinds februari 2002 (zie eso0205) voorziet de Paranal Residencia in accommodatie voor de mensen die in ploegendienst werken bij dit vlaggenschip van ESO. Paranal, gelegen in de Chileense Atacama-woestijn, is het onderkomen van ESO’s Very Large Telescope (VLT). Deze maand geven onze 'Toen en Nu'-foto's - beide geschoten door ESO Photo Ambassador Gerhard Hudepohl - ons een uniek beeld van hoe deze oase in de woestijn werd gebouwd.  De historische foto toont de in aanbouw zijn Residencia aan het einde van 2000. Het ...

25 juni 2012: Een koude donkere nacht op Mars, middenin een dorre woestijn. Een smalle door kunstlicht aangelichte weg slingert zich naar een eenzame, door mensen bewoonde buitenpost op de top van een oude berg. Of tenminste... dat is wat een sciencefiction fan zou kunnen maken van dit bijna onaardse uitzicht. De foto toont eigenlijk ESO's Paranal Observatorium, de aardse thuisbasis van de Very Large Telescope (VLT). Toch kun je je er wel iets bij voorstellen. Misschien aan het eind van deze eeuw, een toekomstig uitzicht op Mars. Daarom gaf fotograaf Julien Girard deze foto de titel "Mars 2099". Gelegen op 2600 meter hoogte, bevindt ESO's Paranal Observatorium zich in één van de droogste en meest desolate gebieden op aarde; de Chileense Atacama woestijn. Het landschap is zo Martiaans, dat de European Space Agency (ESA) en de NASA in deze regio de Mars rovers testen. Een ESA-team testte bijvoorbeeld onlangs de zelf-sturende Seeker ...

18 juni 2012: Een van de belangrijkste vijanden van astronomen is de aardse atmosfeer, waardoor de hemellichamen wazig worden weergegeven als ze vanaf de grond door telescopen worden waargenomen. Om dit tegen te gaan, gebruiken astronomen een techniek met de naam 'adaptive optics', waarbij computergestuurde vervormbare spiegels honderden keren per seconde worden aangepast, om zo de vervorming van de atmosfeer corrigeren. Dit spectaculaire beeld toont Yepun, de vierde 8,2-meter-telescoop van de Very Large Telescope (VLT), die een krachtige gele laserstraal de lucht in stuurt. De straal zorgt voor een kleurrijke plek - een kunstmatige ster - in de atmosfeer doordat hij op een hoogte van 90 km een laag van natriumatomen activeert. Deze Laser Guide Star (LGS) maakt deel uit van het adaptieve optisch systeem van de VLT. Het licht dat terugkomt van de kunstmatige ster dient als referentie voor het aansturen van de vervormbare spiegels. Op deze manier corrigeert men de invloed ...

11 juni 2012: Veel astronomische foto's bieden prachtige vergezichten op de hemel, en deze is daarop geen uitzondering. Hoewel er aan dit panorama wel iets ongewoons is. Achter ESO's Very Large Telescope (VLT), lijken twee banen van sterren zich als een waterval naar beneden te storten, of misschien stijgen ze wel op als rookkolommen. Dat komt doordat dit panorama de gehele hemelkoepel weergeeft, van het zenit naar beneden tot aan de horizon, en daarlangs 360 ​​graden rond. De twee stromen zijn in feite één band: het vlak van onze melkweg dat als een boog langs de hemel loopt, van horizon tot horizon. Het gedeelte recht boven ons wordt uitgerekt over de gehele bovenrand van het panorama. De vervorming die nodig is om het volledige hemelgewelf in een vlak, rechthoekig beeld te persen Om te begrijpen wat je ziet, kun je je voorstellen dat de linkerrand van de foto wordt vastgemaakt aan de rechterkant, ...

4 juni 2012: Verschuif het groene balkje om de foto's met elkaar te vergelijken. ESO wordt dit jaar 50. En om deze belangrijke verjaardag te vieren, geven we u een inkijkje in onze geschiedenis. In 2012 tonen we eens per maand een speciale 'Toen en nu'-vergelijking als Foto van de week. We laten zien wat er de afgelopen decennia is veranderd op de sterrenwachten La Silla en Paranal, het ESO-kantoor in Santiago de Chile en het hoofdkwartier in Garching bij München, in Duitsland. De foto's van deze maand laten zien hoe in de tijd de door ESO gebruikte rekenkracht drastisch is veranderd. Beide foto's tonen hetzelfde beeld maar gescheiden door enkele decennia: de Oostenrijkse astronoom Rudi Albrecht voor een ESO computersysteem. Op deze historische foto, genomen in 1974 op het ESO-kantoor in Santiago, Chili, zien we hoe Albrecht met een potlood in de hand en gezeten voor een telex, zich buigt over een ...

28 mei 2012: ESO Photo Ambassador Babak Tafreshi legde dit opmerkelijke beeld van de antennes van de Atacama Large Millimeter / submillimeter Array (ALMA) vast, afgezet tegen de pracht van de Melkweg. De rijkdom van de avondhemel op deze foto getuigt van de onvolprezen astronomische omstandigheden van de 5.000 meter hoge Chajnantor-hoogvlakte in de Chileense regio Atacama. Deze weergave toont de sterrenbeelden Carina (Kiel) en Vela (Zeilen). De donkere, piekerig stofwolken van de Melkweg stroken van het midden linksboven naar midden rechts onderaan. De heldere oranje ster in de linkerbovenhoek is Suhail in Vela, terwijl we boven in het midden, in Vela, de eveneens oranje ster Avior zien. Van de drie heldere blauwe sterren die een 'L' in de buurt van deze sterren vormen, behoren de linker twee tot Vela en de rechter tot Carina. Precies in het midden van het beeld, onder deze sterren, pronkt de roze gloed van de Carinanevel (eso1208). ...

21 mei 2012: Babak Tafreshi, een van de ESO Photo Ambassadors, heeft een vreemd fenomeen op de Chajnantor hoogvlakte vastgelegd, de locatie waar de Atacama Large Millimeter/submillimeter array (ALMA) staat. Deze bizarre ijs- en sneeuwformaties staan bekend als penitentes (Spaans voor boetelingen). De penitentes worden verlicht door het schijnsel van de Maan, die rechts op de foto zichtbaar is. Links, hoger hemelwaarts, zien we de Grote en Kleine Magelhaense Wolken zwakjes, terwijl de roodachtige gloed van de Carinanevel helemaal links en dichtbij de horizon zichtbaar is. De penitentes zijn natuurwonderen die voorkomen in hooggelegen regio’s boven de 4.000 meter boven zeeniveau, zoals hier in de Chileense Andes. Ze bestaan uit dunne pieken en sprieten van ijs en hard geworden sneeuw. Penitentes ontstaan vaak in clusters, waarbij de sprieten op de zon gericht staan. De hoogte varieert van enkele centimeters - lijkend op gras - tot vijf meter: als een bevroren woud midden in ...

14 mei 2012: This 360 degree panorama shows one of ESO’s Very Large Telescope (VLT) Unit Telescopes (UT4) whilst it was recently briefly held prisoner by ESO’s engineers. It was surrounded by a temporary cage of scaffolding as part of the preparations for the new Adaptive Optics Facility (AOF). This project will convert UT4 into a fully adaptive telescope. The AOF will correct for the blurring effects of the Earth’s atmosphere and will allow much sharper images to be achieved with the HAWK-I and MUSE instruments. Many new components are being added to UT4 as part of the AOF. Among these is the deformable secondary mirror (DSM): a thin-shell mirror, 1.1 metres in diameter, but just 2 millimetres thick. This mirror is thin enough to be easily deformed by more than a thousand actuators, up to a thousand times per second in order to counteract the atmosphere’s distortions. The DSM is the largest ...

7 mei 2012: ESO wordt dit jaar 50. En om deze belangrijke verjaardag te vieren, geven we u een inkijkje in onze geschiedenis. In 2012 tonen we eens per maand een speciale 'Toen en Nu'-vergelijking als foto van de week. We laten zien wat er de afgelopen decennia is veranderd op de sterrenwachten La Silla en Paranal,  de ESO-kantoren in Santiago de Chile en het hoofdkwartier in Garching bij München, in Duitsland. Deze twee foto's werden genomen op de hoogste top van La Silla, een berg met een hoogte van 2400 meter, aan de rand van de Chileense Atacama-woestijn. La Silla was de eerste ESO-sterrenwacht. De historische foto, genomen in 1975, toont een deel van de vrachtwagens en andere machines die gebruikt werden tijdens de bouw van de koepel van de ESO 3,6-meter telescoop die aan de gang was achter de fotograaf. Links op de foto staan de tanks met de watervoorraad voor ...

30 april 2012: De buitenaardse schoonheid van de Chileense Atacama-woestijn, de thuisbasis van ESO’s Very Large Telescope (VLT), strekt zich uit tot aan de horizon in dit panorama. Op Cerro Paranal, de hoogste top in het midden van deze foto, staan de vier grote telescopen van de VLT, elk met een spiegeldiameter van 8,2 meter. Op de top links van Cerro Paranal staat de VISTA survey telescoop. Deze 4,1-meter telescoop onderzoekt grote delen van de hemel, op zoek naar interessante doelen die de VLT, en andere telescopen op de grond en in de ruimte, in meer detail zullen bestuderen. Deze regio biedt enkele van de beste omstandigheden op onze planeet voor het bekijken van de nachtelijke hemel. Rechts op dit 360-graden panorama gaat de zon onder boven de Stille Oceaan, die daarbij lange schaduwen over het berglandschap werpt. Links straalt de maan aan de hemel. Kort hierna zullen de nachtelijke observaties beginnen. Dit ...

23 april 2012: Eso fotograaf Stephane Guisard maakte in de Chileense Andes dit verbazingwekkende panorama van de plek waar ALMA (Atacama Large Millimeter/submilimeter Array) staat. Het 5000 meter hoge en extreem droge Chajnantor-plateau biedt de perfecte plaats voor deze state-of-the-art telescoop, die het heelal bestudeert in licht uit het millimeter en submillimeter golflengtegebied. Tal van reusachtige antennes domineren het midden van de foto. Als ALMA voltooid is, staan er 54 van deze 12-meter schotels. Daarboven doet de boogvormige Melkweg dienst als schitterend decor. Toen dit panorama gemaakt werd, stond de maan dicht bij het centrum van de Melkweg waardoor de antennes baden in een spookachtige, nachtelijke gloed. De grote en kleine Magelhaense Wolken, de grootste van de dwergsterrenstelses die onze melkweg vergezellen, zijn links aan de hemel zichtbaar als twee lichte vlekken. Een bijzonder heldere meteoor trekt een lichtspoor in de buurt van de Kleine Magelhaense wolk. Rechts staan een aantal kleinere 7-meter ...

16 april 2012: De Atacama Pathfinder Experiment (APEX) telescoop is naar de hemel gericht tijdens een heldere, maanverlichte nacht op Chajnantor. Chajnantor is een van de hoogstgelegen en droogste waarnemingslocaties ter wereld. Astronomische juweeltjes vullen de hemel boven de telescoop: de nalatenschap van de uitstekende omstandigheden die deze locatie in Chili's Atacama-regio biedt.Links stralen de sterren die onderdeel uitmaken van het sterrenbeeld Scorpius (de Schorpioen). De angel van de Schorpioen wordt verbeeld door de twee heldere sterren die opvallend dicht bij elkaar te vinden zijn. De band die de hele hemel bestrijkt en op vage, stralende wolken lijkt, is het vlak van onze Melkweg.Naast de Schorpioen zien we het sterrenbeeld Sagittarius (de Boogschutter) boven APEX' schotel. Tussen de Schorpioen en de Boogschutter is een fonkelende cluster sterren duidelijk zichtbaar. Dit is de open sterrenhoop Messier 7, ook wel bekend als de Ptolemaeuscluster. Eronder en iets naar rechts vinden we de Vlindercluster: Messier 6. ...

9 april 2012: Hoewel Cerro Chico de wonderbaarlijke hoogte van 5.300 meter boven zeeniveau haalt, is het slechts een kleine berg in het majestueuze plateauland van de Andes. Zijn naam betekent dan ook simpelweg 'kleine berg' in het Spaans. Dankzij zijn locatie op de Chajnantor hoogvlakte biedt de relatief makkelijk bereikbare top van Cerro Chico een uitstekend uitkijkpunt waarvan je van dit fantastische uitzicht kunt genieten. Het midden van deze 360-gradenpanorama toont het noordoosten, waar de hoogste vulkanen – sommige meten meer dan 5.500 meter – zijn gelegen. Recht vooruit zien we Cerro Chajnantor zelf. Meer naar rechts, op het plateau, zien we de Atacama Pathfinder Experiment (APEX) telescoop met daarachter de berg Cerro Chascon. Nog verder naar rechts, in het zuidoosten, is de hoogvlakte van Chajnantor bijna helemaal zichtbaar. Niet alleen de APEX-telescoop is zichtbaar, maar we kunnen rechts ook drie antennes van de Atacama Large Millimeter/submillimeter (ALMA) ontwaren. Sinds het moment ...

2 april 2012: Verschuif de het groene balkje om de foto's met elkaar te vergelijken ESO wordt dit jaar 50. En om deze belangrijke verjaardag te vieren, geven we u een inkijkje in onze geschiedenis. In 2012 tonen we eens per maand een speciale 'Toen en Nu'-vergelijking als foto van de week. We laten zien wat er de afgelopen decennia is veranderd op de sterrenwachten La Silla en Paranal,  de ESO-kantoren in Santiago de Chile en het hoofdkwartier in Garching bij München, in Duitsland. Deze historical image werd genomen rond 1970 vanuit de slaapzalen op la Silla, die lager op de berghelling liggen dan de telescoopkoepels. Aan de linkerkant zie je het hoogste punt van de berg. Het metalen object dat zichtbaar is op de bergtop is geen telescoop maar een watervoorraadtank voor de site. De witte koepel middenin het beeld is de ESO 1-meter Schmidt telescoop, die in gebruik is genomen in ...

26 maart 2012: De Franse fotograaf Serge Brunier – één van ESO’s Photo Ambassadors – heeft dit naadloze 360-gradenpanorama van de Chajnantor-hoogvlakte gemaakt. Op deze hoogvlakte, gelegen in de Atacama-woestijn, wordt momenteel de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) gebouwd. Het panorama heeft de antennes van ALMA ietwat vervormd, maar het geeft wel een goede indruk hoe het moet zijn om middenin dit indrukwekkende, nieuwe observatorium te staan. Het 360-gradenaanzicht laat eveneens de totale isolatie van de Chajnantor-hoogvlakte zien. Op een hoogte van 5000 meter lijkt de omgeving total leeg te zijn, op enkele bergpieken en heuveltoppen na. Hoewel het realiseren van zo’n ambitieus telescoopproject in deze afgelegen en onherbergzame omgeving een uitdaging vormt, is dit hooggelegen oord perfect voor submillimeter-astronomie. Waterdamp in de atmosfeer absorbeert dit type straling, maar de lucht op hoge locaties als Chajnantor is veel droger. Op 30 september 2011 werden ALMA’s eerste wetenschappelijke waarnemingen gedaan. Hiervoor werd een gedeeltelijke ...