Mededeling

ESO tekent contract voor M5-inbedrijfstellingsspiegel van de ELT

28 juni 2024

Vandaag is de tijdige voltooiing van de Extremely Large Telescope (ELT) van ESO een stap dichterbij gekomen. Op het ESO-hoofdkwartier in Garching (Duitsland), en op afstand vanuit het Verenigd Koninkrijk, heeft de organisatie een contract getekend met Glyndwr Innovations Limited, een volledige dochteronderneming van de Universiteit van Wrexham in Wales (VK), voor de productie van de zogeheten M5-inbedrijfstellingsspiegel. Mocht de productie van de eigenlijke M5-spiegel vertraging oplopen, dan zal deze spiegel worden gebruikt als vijfde spiegel van het innovatieve vijf-spiegelontwerp van de ELT, wanneer deze telescoop zijn eerste licht opvangt.

De M5-spiegel is een cruciaal onderdeel van het adaptieve optische systeemontwerp van de ELT: hij kan zijn positie tot wel tien keer per seconde bijstellen zonder door te buigen, om de scherpst mogelijke opnamen met de telescoop te kunnen maken. Net als de rest van de ELT zoekt M5 de grenzen van de technologie op: met afmetingen van 2,7 bij 2,2 meter is hij de grootste tip-tiltspiegel ooit. Hij is gemaakt van siliciumcarbide – een zeer stijf, en tegelijkertijd ook licht materiaal. De blanco M5 – het voorgevormde stuk materiaal dat later tot de spiegel wordt gepolijst – werd onlangs voltooid door zes segmenten van siliciumcarbide aan elkaar te solderen en ze vervolgens te bedekken met een dun laagje van hetzelfde materiaal, dat atoom voor atoom is aangebracht. Deze deklaag was nodig om de spiegel te kunnen polijsten met een nauwkeurigheid van minder dan een honderdste van de breedte van een menselijke haar: de volgende stap in het fabricageproces.

Omdat nog nooit eerder zo’n grote spiegel van siliciumcarbide met deze strenge polijst-specificatie is vervaardigd, is de productie ervan niet zonder risico’s. Het ELT-team bij ESO is dan ook tot de conclusie gekomen dat het huidige productie-risico zodanig groot is dat het hele ELT-project vertraging zou kunnen oplopen.

Om er zeker van te zijn dat de ELT vóór het einde van dit decennium klaar is om hemelwaarnemingen te doen, heeft ESO met Glyndwr Innovations samengewerkt om een alternatieve M5-spiegel te maken – de M5-inbedrijfstellingsspiegel – die zal worden gebruikt om de telescoop op tijd klaar te hebben om zijn prestaties aan de wereld te tonen. De M5-inbedrijfstellingsspiegel wordt gemaakt uit één stuk van het meer conventionele ZERODUR©, een glas-keramisch materiaal dat al tientallen jaren in astronomische telescopen wordt toegepast. Omdat de eigenschappen van ZERODUR© anders zijn dan die van siliciumcarbide, zal de alternatieve spiegel kleiner zijn dan M5, namelijk 2,2 bij 1,8 meter, en zal hij niet alle adaptief-optische mogelijkheden van de telescoop kunnen demonstreren. Maar het is een uitstekende vervanging voor de eerste paar maanden dat de ELT in bedrijf is, en allerlei waarnemingen worden gedaan om de diverse systemen van de telescoop te testen en te kalibreren. 

Het Glyndwr Innovations-team staat nu voor de uitdagende taak om de M5-inbedrijfstellingsspiegel – die door het Duitse bedrijf SCHOTT wordt geproduceerd – te slijpen en polijsten, de interfaces op de spiegel te monteren en het voltooide product veilig en op tijd af te leveren op de bouwplaats van de ELT op Cerro Armazones in de Chileense Atacama-woestijn. Glyndwr Innovations zal ook de hulpapparatuur ontwerpen, produceren en leveren die nodig is om de spiegel te kunnen hanteren, op te slaan en te vervoeren, en een testbank ontwikkelen om de vorm van de spiegel tijdens de fabricage nauwkeurig te meten.

Wanneer de ELT later dit decennium met zijn waarnemingen begint, is hij 's werelds grootste oog op de hemel en zal hij naar verwachting bijdragen aan ons begrip van donkere energie, exoplaneten en de prille begintijd van het heelal.

Contact

Bárbara Ferreira
ESO Media Manager
Garching bei München, Duitsland
Tel: +49 89 3200 6670
E-mail: press@eso.org