Komunikat prasowy

Szampańskie święto w kosmosie

27 maja 2015

Gaz w najjaśniejszym obszarze mgławicy RCW 34 jest intensywnie rozgrzewany przez młode gwiazdy i ekspanduje poprzez otaczający go chłodniejszy gaz. Gdy rozgrzany wodór dociera do granicy obłoku gazu, wystrzeliwuje na zewnątrz w próżnię niczym korek od butelki szampana. Ale młody obszar gwiazdotwórczy RCW 34 ma dużo więcej do zaoferowania niż kilka bąbelków, wydaje się, że w obłoku wystąpiły wielokrotne epizody powstawania gwiazd.

Nowe zdjęcie z należącego  do ESO teleskopu VLT w Chile pokazuje spektakularny czerwony obłok świecącego gazu wodorowego, w tle za kolekcją niebieskich gwiazd. Wewnątrz RCW 34 – widocznego w południowym gwiazdozbiorze Żagla – w najjaśniejszym obszarze obłoku ukrywa się grupa młodych, masywnych gwiazd [1]. Gwiazdy te mają olbrzymi wpływ na mgławicę. Gaz jest wystawiony na silne promieniowanie ultrafioletowe – co zachodzi w środku mgławicy – staje się zjonizowany, co oznacza, że elektrony uciekły z atomów wodoru.

Wodór jest ceniony przez astrofotografów, ponieważ świeci jasno w charakterystycznym czerwonym kolorze, który wyróżnia wiele mgławic i pozwala na uzyskiwanie pięknych zdjęć tych dziwacznych obiektów. Jest także materiałem dla zjawiska przepływu takiego jak w szampanie. Ale zjonizowany wodór ma także ważną rolę astronomiczną: jest wskaźnikiem obszarów gwiazdotwórczych. Gwiazdy rodzą się z kolapsu obłoku gazu, w obszarach bogatych w duże ilości gazu, takich jak RCW 34. Czyni to mgławicę szczególnie interesującą dla astronomów badających narodziny i ewolucję gwiazd.

Olbrzymie ilości pyłu w mgławicy blokują widok procesów we wnętrzu tego gwiezdnego matecznika głęboko schowanych za obłokami. RCW 34 charakteryzuje się ekstremalnie wysoką ekstynkcją, co oznacza, że prawie całe światło widzialne z tego rejonu jest absorbowane zanim dotrze do Ziemi. Pomimo ukrywania się przed bezpośrednim widokiem, astronomowie mogą używać teleskopów podczerwonych, aby zerkać poprzez pył i badać gwiezdne gniazda.

Patrzenie na czerwony kolor ujawnia, że w tym rejonie występuje wiele młodych gwiazd o masach zaledwie ułamka masy Słońca. Wydają się grupować wokół starszych, bardziej masywnych gwiazd w centrum, natomiast zaledwie kilka jest rozmieszczonych na obrzeżach. Takie rozmieszczenie sugeruje astronomom, że wystąpiły różne epizody powstawania gwiazd w obłoku. Podczas pierwszego uformowały się trzy gigantyczne gwiazdy, które następnie wzbudziły procesy powstawania mniej masywnych gwiazd w swoim sąsiedztwie [2].

Zdjęcie wykorzystuje dane z instrumentu FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph (FORS) zamontowanego na teleskopie VLT. Zostało uzyskane w ramach programu o nazwie Kosmiczne Klejnoty ESO (ESO Cosmic Gems) [3].

Uwagi

[1] RCW 34 znana jest także jako Gum 19. Jest wycentrowana na młodej, jasnej gwieździe zwanej V391 Velorum.

[2] Najbardziej masywne, bardzo jasne gwiazdy żyją krótko – miliony lat – natomiast mniej masywne mają czas życia dłuższy niż obecny wiek Wszechświata.

[3] Program ESO Cosmic Gems jest inicjatywą polegająca na uzyskiwaniu przy pomocy teleskopów ESO zdjęć interesujących, intrygujących lub wizualnie atrakcyjnych obiektów, dla celów edukacyjnych i popularyzacji nauki. Program korzysta z czasu teleskopów, który nie może być w danym momencie wykorzystany do obserwacji naukowych. Wszystkie zebrane dane mogą jednak zostać wykorzystane przez naukowców i są dostępne dla astronomów poprzez archiwum naukowe ESO.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• ESO Cosmic Gems
• Zdjęcia teleskopu VLT
• Zdjęcia wykonane za pomocą  teleskopu VLT

Kontakt

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1521