Komunikat prasowy

Atomy dla Pokoju: galaktyczne zderzenia w akcji

10 listopada 2010

Astronomowie z Europejskiego Obserwatorium Południowego uzyskali nowe, spektakularne zdjęcie słynnej galaktyki "Atomy dla Pokoju" (NGC 7252). Ten galaktyczny karambol uformował się na skutek zderzenia dwóch galaktyk, dostarczając astronomom świetnej okazji do zbadania w jaki sposób mergery wpływają na ewolucję Wszechświata.

Atomy dla Pokoju (Atoms-for-Peace) jest nietypową nazwą nadaną dwóm łączącym się ze sobą galaktykom, które położone są około 220 milionów lat świetlnych od nas w konstelacji Wodnika. Obiekt ten znany jest także jako NGC 7252, albo Arp 226 i jest wystarczająco jasny do dostrzeżenia przez miłośników astronomii jako bardzo słaby, niewyraźny kleks. Zaprezentowane przez ESO zdjęcie zostało wykonane za pomocą instrumentu Wide Field Image pracującego na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium ESO La Silla w Chile.

Zderzenia galaktyk są jednym z najważniejszych procesów wpływających na to w jaki sposób ewoluuje nasz Wszechświat. Ich badania odsłaniają ważne wskazówki na temat pochodzenia galaktyk. Szczęśliwie tego typu kolizje są rozciągniętymi w czasie zdarzeniami, trwającymi setki milionów lat, dając astronomom mnóstwo czasu na ich obserwowanie.

Zdjęcie galaktyki Atomy dla Pokoju przedstawia migawkę z kolizji, z pełnym chaosem kontrastującym z bogatym tłem odległych galaktyk. Efekty zawiłych wzajemnych oddziaływań grawitacyjnych są widoczne w kształtach ogonów składających się ze strumieni gwiazd, gazu i pyłu. Fotografia pokazuje także niesamowite "shelle", które uformowały się gdy gaz i gwiazdy zostały wyrwane ze zderzających się galaktyk i okręcone wokół wspólnego centrum masy. O ile większość materii została wyrzucona w przestrzeń kosmiczną, to niektóre obszary zostały skompresowane, rozpalając procesy narodzin gwiazd. Efektem było uformowanie się setek bardzo młodych gromad gwiazd (w wieku od około 50 do 500 milionów lat), które są podejrzewane o bycie progenitorami gromad kulistych.

Atomy dla Pokoju może być zwiastunem naszego własnego galaktycznego losu. Astronomowie przewidują, że za trzy do czterech miliardów lat Droga Mleczna i Galaktyka w Andromedzie zderzą się, tak jak to się stało w przypadku obiektu Atomy dla Pokoju. Ale nie wpadajmy w panikę: odległości pomiędzy gwiazdami w galaktyce są olbrzymie, więc jest mało prawdopodobne, aby podczas kolizji galaktyk Słońce zderzyło się czołowo z inną gwiazdą.

Dziwna nazwa obiektu ma interesującą historię. W grudniu 1953 r. prezydent Eisenhower wygłosił mowę nazwaną "Atomy dla pokoju". Jej tematem była promocja pokojowego wykorzystania energii jądrowej, co było szczególnie gorącym zagadnieniem w tamtym czasie. Mowa oraz związana z nią konferencja wywarły wpływ na społeczność naukową, włącznie z tak odległymi skutkami jak nadanie galaktyce NGC 7252 nazwy Atomy dla Pokoju. Na kilka sposobów jest ona zadziwiająco odpowiednia: niespotykany kształt jest efektem zderzania się dwóch galaktyk, które stworzyło coś nowego i wielkiego, trochę tak jak to się dzieje podczas fuzji jądrowej. Co więcej, wielka pętla przypomina książkowy schemat elektronów krążących wokół jądra atomowego.

Więcej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Należy do niego 14 krajów: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz teleskop VISTA, największy na świecie instrument do przeglądów nieba. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 42-metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się "największym okiem świata na niebo".

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1044