Basın Bültenleri

29 Kasım 2017: ESO’nun Şili’de bulunan Çok Büyük Teleskopu üzerindeki MUSE aygıtını kullanan gökbilimciler şimdiye kadar yapılmış olan en derin tayfsal gökyüzü taramasını gerçekleştirdiler. Hubble Ultra Derin Alanı’na odaklanarak, aralarında Hubble tarafından bile tespit edilemeyen 72 tanesini de içeren sönük 1600 gökadanın uzaklıklarını ve özelliklerini ölçtüler. Bu çığır açan veri setiyle şimdiden Astronomy & Astrophysics dergisinin özel sayısında yayımlanacak olan 10 bilimsel makale hazırlandı. Yeni bilgilerin böylesine zenginliği gökbilimcilere Evren’in erken dönemlerindeki yıldız oluşumu hakkında yeni yaklaşımlar sağlayacak ve MUSE’nin benzersiz tayfsal yenetekleri sayesinde mümkün olan ilk gökadaların özelliklerini ve hareketlerini araştırma imkanı verecek.

20 Kasım 2017: Gökbilimciler ilk kez yıldızlar-arası Güneş Sistemi’ne uzaydan giriş yapan bir asteroidi inceliyor. ESO’nun Şili’deki Çok Büyük Teleskopu ve dünya genelindeki gözlemevleri bu benzersiz nesnenin güneş sistemimizle karşılaşmadan önce uzayda milyonlarca yıldır dolaştığını gösterdi. Nesnenin karanlık, kırmızımsı, aşırı-uzun kayalık ya da yüksek-metal-içeriğe sahip olduğu görülüyor. Elde edilen yeni sonuçlar Nature dergisinin 20 Kasım 2017 tarihli sayısında yayımlanacak.

15 Kasım 2017: ESO’nun benzersiz gezegen avcısı HARPS aygıtını kullanan bir ekip Güneş Sistemi’nden sadece 11 ışık-yılı uzaklıkta Dünya-boyutlarında ılıman bir gezegen keşfetti. Ross 128 b olarak isimlendirilen yeni gezegen Proxima b’den sonra tespit edilen en yakın ikinci ılıman dünya oldu. Gezegen aynı zamanda sakin bir kırmızı cüce yıldızın etrafında bulunan en yakın ötegezegen ünvanına sahip oldu, bu da gezegenin potansiyel olarak yaşam barındırma olasılığını artırıyor. Ross 128 b ESO’nun Aşırı Büyük Teleskopu için atmosferinde biyo-işaretçilerin aranacağı birincil hedeflerden biri olacak.

03 Kasım 2017: Şili’deki ALMA Gözlemevi Güneş Sistemi’ne en yakın yıldız olan Proxima Centauri etrafında toz keşfi gerçekleştirdi. Yeni gözlemler sayesinde Proxima Centauri’ye uzaklığı Yer-Güneş mesafesinin bir ila dört katı olan bölgeden gelen ışıltının soğuk tozlar nedeniyle olduğu ortaya çıkarılmış oldu. Elde edilen veriler ayrıca daha da soğuk bir dış toz kuşağına işaret ederken, bu da karmaşık bir gezegen sisteminin belirtisi olabilir. Bu yapılar Güneş Sistemi’ndeki çok daha büyük kuşaklara benzerken, gezegen oluşturamayan taş ve buz parçacıklarından meydana geldikleri düşünülmektedir.

25 Ekim 2017: Ocak Kümesi'nden alınan bu ışıltılı görüntüde yer alan sayısısız gökada dikkat çekmek için birbirleriyke yarışıyor, bazıları ön planı işgal ederken diğerleri küçük bier ışık noktası şeklindeler. Bunlardan biri de merceksi gökada NGC 1316'dır. Bu çok araştırılan gökadanın çalkantılı geçmişi, şimdi gökbilimcilerin VLT Tarama Teseleskopu ile daha önce olmadığı kadar ayrıntılı görüntüledikleri, ince ilmeksi, kavisli ve halka şeklindeki yapılara neden olmuştur. Hayret verici derinlikteki bu görüntü aynı zamanda kümenin sönük ışığındaki sayısız nesneyi de ortaya çıkarmaktadır.

16 Ekim 2017: ESO’nun Şili’de bulunan teleskopları ilk kez bir kütleçekimsel dalga kaynağının görünür ışıktaki karşılığını tespit etti. Bu tarihi gözlemlere göre gözlenen bu eşsiz nesne iki nötron yıldızının birleşmesinin sonucu. Bu şekildeki şiddetli birleşme olayları — kilonovalar denilen uzun süreli olaylar — Evren’e altın ve platin gibi ağır elementler saçmaktadır. Bu keşif, çok sayıda makale şeklinde Nature ve diğer dergilerde yayımlanmış olup, kısa süreli gama-ışını patlamalarının arkasındaki nedenin nötron yıldızlarının birleşmesi olduğuna dair en güçlü kanıtları sağlamaktadır.

02 Ekim 2017: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi (ALMA) ve ESA’nın Rosetta görevi ile yapılan gözlemler, hem yeni doğmuş bir yıldızın hem de bir kuyrukluyıldızın etrafındaki gaz içinde organohalojen Freon-40 gazının varlığını ortaya çıkardı. Yeryüzünde organik süreçler tarafından oluşturulan organohalojenlerin, yıldızlararası uzaydaki ilk keşfi gerçekleştirilmiş oldu. Bu keşifle organohalojenlerin umut edildiği gibi yaşam için o kadar da iyi bir işaretçi olamayacağı, ancak gezegenleri oluşturan maddenin önemli bileşenlerinden biri olabileceği düşünülüyor. Nature Gökbilim dergisinde yayımlanan bu sonuç, Yeryüzü’nün ötesinde yaşamın varlığına işaret edebilecek molekülleri bulmanın zorluklarına işaret ediyor.

27 Eylül 2017: Olağanüstü gezegenimsi bulutsu NGC 7009, ya da diğer adıyla Satürn Bulutsusu, bir dizi garip-şekilli küreye benzer şekilde, karanlığın içinden pembe ve mavi renklerde parıldıyor. Bu renkli görüntü, bir gezegenimsi bulutsunun tozlu iç kısmını ilk kez görüntüleyen çalışmanın bir parçası olarak, ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) üzerindeki güçlü MUSE aygıtı ile alınmıştır. Toz içerisindeki, kabuklar, bir hale ve ilginç dalga benzeri karmaşık zenginlikleri ortaya çıkaran harita gökbilimcilerin gezegenimsi bulutsuların ilginç şekillerini ve simetrilerini nasıl geliştirdiklerini anlamalarına yardımcı olacak.

20 Eylül 2017: ALMA’yı kullanan gökbilimciler tuhaf kırmızı yıldız U Antliae tarafından uzaya salınan balon şeklindeki maddenin dikkat çekici görüntüsünü yakaladı. Gözlemler, gökbilimcilerin yıldızların yaşamlarının son dönemlerinde nasıl evrimleştiklerini anlamalarına yardımcı olacak.

13 Eylül 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan gökbilimciler ilk kez bir ötegezegen atmosferinde titanyum oksit tespiti gerçekleştirdi. Sıcak-jüpiter gezegen WASP-19b etrafındaki bu keşif FORS2 aygıtının gücünü ortaya çıkarmaktadır. Bulgular beklenmedik ve sıcak dünyanın atmosferine ait kimyasal bileşen, sıcaklık ve basınç yapısı hakkında bilgiler sağlamaktadır. Sonuçlar Nature dergisinde yayınlanacaktır.

01 Eylül 2017: 1 Eylül 2017’de Xavier Barcons, 2007’den bu yana hizmet veren Tim de Zeeuw’un ardından ESO’nun sekizinci Genel Müdürü oldu. Barcons ESO için heyecan verici bir zamanda görev alıyor. Aşırı Büyük Teleskop’un inşası hızla devam ederken ilk ışığını 2024 yılında alması bekleniyor.

30 Ağustos 2017: ALMA’nın kullanıldığı yeni bir çalışma ile uzak yıldız-oluşum gökadalarını çevreleyen soğuk gaz rezervleri içinde çalkantı hareketleri tespit edildi. Araştırma ekibi ilk kez uzak Evren'de CH+ tespiti yaparak yıldız oluşumunun kritik dönemlerinin keşfine yeni bir pencere açmış oldu. Bu molekülün varlığı gökadaların hızlı yıldız oluşum dönemlerini sürdürmeyi nasıl başardıkları konusunda yeni yaklaşımlar sağlıyor. Sonuçlar Nature dergisinde yayımlandı.

23 Ağustos 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskop Girişimölçeri’ni kullanan gökbilimciler bir yıldızın şimdiye kadarki en ayrıntılı görüntüsünü elde ettiler — kırmızı süper-dev Antares. Ayrıca Güneş dışındaki bir yıldızın atmosferinde bulunan maddenin hızını ilk kez görüntüleyerek Antares’in genişleyen dev atmosferinde beklenmedik çalkantıları gözler önüne serdiler. Sonuçlar Nature dergisinde yayınlandı.

16 Ağustos 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ile yapılan “Denizanası gökadaları” gözlemleri süper-kütleli karadeliklere enerji sağlayan daha önce bilinmeyen bir olguyu gözler önüne serdi. Bu gökadalara takma ismini veren mekanizmanın gaz dokunaçları ve yeni doğan yıldızları oluşturduğu görülürken, aynı zamanda gazın gökadaların merkez kısımlarına kadar ulaşmasını sağlayarak buradaki gökadaları beslediği ve bu sayede parlak bir görünüme sahip oldukları anlaşılıyor. Sonuçlar bugün Nature dergisinde yayımlandı.

02 Ağustos 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’undan birini oluşturan Birim Teleskop 4 (Yepun) artık tümüyle bir uyarlanabilir teleskop haline geldi. On yıldan uzun süren bir planlama, inşa ve test sürecinden sonra ilk ışığını MUSE aygıtı ile alan Uyarlanabilir Optik Tesisi (AOF) gezegenimsi bulutsular ve gökadaların inanılmaz netlikteki görüntülerini kaydetti. AOF ve MUSE birlikteliği şimdiye kadar yer-konuşlu gökbilim için oluşturulan en gelişmiş ve güçlü teknolojik sistemlerden birini oluşturmaktadır.

27 Temmuz 2017: ESO’nun VLT Tarama Teleskopu ile alınan yeni gözlem verilerini kullanan gökbilimciler Avcı Bulutsu Kümesi içinde üç farklı yıldız topluluğu keşfetti. Bu beklenmedik keşif bu tür kümelerin nasıl oluştuklarını anlamak için oldukça değerli bakış açıları sağlıyor. Burada yıldız oluşumlarında bir artış yaşandığı ve her oluşumun da daha önce düşünülenden çok daha hızlı bir şekilde gerçekleştiği görülüyor.

19 Temmuz 2017:

11 Temmuz 2017: Bugün Canberra, Avustralya’da düzelenen bir törenle ESO ve Avustralya arasında başlayan on yıllık bir stratejik ortaklık anlaşması imzalandı. Ortaklık sayesinde ESO’nun programı hem bilimsel hem de teknik olarak güçlenirken, Avustralyalı gökbilimci ve endüstri ortaklarının La Silla Gözlemevi’ne erişimi sağlanacak. Bu ayrıca Avustralya’nın ESO Üye Ülkesi olması için de ilk adım olabilir.

05 Temmuz 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) karşıdan görülen çubuklu sarmal gökada Messier 77’nin muhteşem bir görüntüsünü yakaladı. Görüntü gökadanın güzelliğinin hakkını verirken, toz şeritlerince hattı çizilen parlak kollarını sergiliyor — yine de burada Messier 77’nin çalkantılı doğasından hiçbir iz bulunmuyor.

14 Haziran 2017: ESO’nun VLT Tarama Teleskopu (VST) ile alınan bu üç giga-piksellik dev görüntüde gökyüzünün iki ünlü sakini, sahneyi daha az bilinen komşularıyla paylaşıyor. Sağ tarafta, sönük biçimde ışıldayan gaz bulutu Sharpless 2-54, merkezde ünlü Kartal Bulutsusu ve sol kısımda ise Omega Bulutsusu yer alıyor. Bu kozmik üçlü yeni yıldızların ortaya çıkarak çevrelerini aydınlattığı çok daha geniş bir gaz ve toz kompleksinin sadece bir kısmını oluştuyorlar.