Basın Bültenleri

11 Mart 2020: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu (VLT) kullanan gökbilimciler yağmurun su yerine demir şeklinde yağdığından şüphelendikleri uç koşullara sahip bir gezegeni gözledi. Aşırı sıcak dev ötegezegenin gündüz vakti sıcaklığı metalleri bile eritebilecek 2400 santigrat dereceye kadar çıkabiliyor. Demir buharlarını gece tarafına taşıyan güçlü rüzgarlar bunları demir taneciklerine dönüştürüyor.

05 Mart 2020: Astronomers have recently raised concerns about the impact of satellite mega-constellations on scientific research. To better understand the effect these constellations could have on astronomical observations, ESO commissioned a scientific study of their impact, focusing on observations with ESO telescopes in the visible and infrared but also considering other observatories. The study, which considers a total of 18 representative satellite constellations under development by SpaceX, Amazon, OneWeb and others, together amounting to over 26 thousand satellites [1], has now been accepted for publication in Astronomy & Astrophysics.

14 Şubat 2020: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu (VLT) kullanan gökbilimciler Avcı takımyıldızında yer alan kırmızı süperdev yıldız İkizlerevi’nin beklenmedik sönükleşmesini görüntüledi. Yıldızın yüzeyine ait dikkat çekici görüntüler kırmızı süperdevin sadece sönükleştiğini değil aynı zamanda şeklindeki görünür değişikliği de gösteriyor.

05 Şubat 2020: Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) ortağı olduğu Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizgesi (ALMA) teleskoplarını kullanan gökbilimciler, iki yıldız arasındaki meydan okumanın sonucunda ortaya çıkan tuhaf gaz bulutlarını tespit etti. Yıldızlardan biri öylesine büyüdü ki diğerini yuttu, öbürü de karşılığında partnerinin etrafında sarmal çizerek dış katmanlarını kaybetmesine neden oldu.

15 Ocak 2020: DNA’mızda ve hücre zarında bulunan fosfor, bildiğimiz yaşam için gerekli bir elementtir. Ancak Dünya’nın erken döneminde nasıl var olduğu bir gizem olarak kalmıştır. ALMA ve Avrupa Uzay Ajansı’nın Rosetta uydusunun güçlerini birleştiren gökbilimciler fosforun izini yıldız oluşum bölgelerinden kuyruklu yıldızlara kadar izlediler. Araştırma ile, fosfor içeren moleküllerin nerede oluştukları, bu elementin kuyrukluyıldızlara nasıl taşındığı ve özel bir molekülün gezegenimizdeki yaşamın başlangıcı için nasıl bir kritik role sahip olduğu ilk kez gösterildi.

19 Aralık 2019: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan gökbilimciler Evren’deki en eski gökadaların bazılarının etrafındaki soğuk gaz rezervlerini görüntüledi. 12.5 milyar yıl önceki durumları şimdi görülen bu gaz haleleri, gözlenen gökadaların merkezindeki süper kütleli kara delikler için mükemmel bir ziyafet gibidir. Bu besin stokları bu kozmik canavarların Evren’in tarihinde Kozmik Şafak olarak bilinen bir dönemde hızla nasıl büyüdüklerini açıklayabilir.

16 Aralık 2019: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) Samanyolu’nun merkezi bölgesini hayret verici bir çözünürlükte gözleyerek gökadamızdaki yıldız oluşumlarının hikayesi hakkında yeni ayrıntılara ulaştı. Yeni gözlemler sayesinde gökbilimciler Samanyolu’nun yaşamında etkileyici bir olaya dair kanıtlar elde etti: yüz binlerce süpernova patlamasıyla sonuçlanan aşırı yoğun bir yıldız oluşum evresi.

04 Aralık 2019: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan araştırmacılar ilk kez bir beyaz cüceye bağlı dev bir gezegene dair kanıtlara ulaştı. Gezegen, Güneş-benzeri bir yıldızdan geriye kalan sıcak beyaz cüce yıldıza yakın bir yörüngede dolandığı için, atmosferi uzaya doğru kaçarak ev sahibi yıldız etrafında bir gaz diski oluşturuyor. Bu benzersiz sistem kendi Güneş Sistemimiz’in uzak gelecekte nasıl görüneceğine dair ipuçları içeriyor.

28 Ekim 2019: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) üzerindeki SPHERE aygıtını kullanan gökbilimciler Hygiea asteroidinin bir cüce gezegen olarak sınıflandırabileceğini ortaya çıkardı. Nesne büyüklük açısından asteroid kuşağında Ceres, Vesta ve Pallas’tan sonra dördüncü sırada yer alıyor. Gökbilimciler ilk kez Hygiea’nın yüzeyini yeteri kadar yüksek çözünürlükte gözleyerek şeklini ve boyutlarını belirleyebildiler. Nesnenin küresel olduğu bulunduğu için, Güneş Sistemi’ndeki en küçük cüce gezegen tacını Ceres’ten alabileceği düşünülüyor.

23 Ekim 2019: Stronsiyum ağır elementi uzayda ilk kez iki nötron yıldızının birleşmesinden sonra yeni oluşmuş bir şekilde tespit edildi. Bulgular ESO’nun Çok Büyük Teleskop’u (VLT) üzerindeki X-shooter tayfölçeri ile gözlendi ve bugün Nature dergisinde yayımlandı. Tespit, Evren’deki ağır elementlerin nötron yıldızlarının birleşmesiyle ortaya çıkabileceğini onaylarken, kimyasal elementlerin oluşumundaki eksik bir halkayı da tamamlamış oluyor.

04 Ekim 2019: ALMA’yı kullanan gökbilimciler genç yıldızların büyüdüğü, kıvrımlı şekle sahip karmaşık bir gaz ve toz ağı tarafından beslenen iki diskin aşırı yüksek çözünürlüklü görüntüsünü elde etti. Bu dikkat çekici olgunun gözlenmesi yıldızların erken dönem yaşamlarına ışık tutarak gökbilimcilerin çift yıldızların oluşma koşullarını belirlemelerini sağlayacak.

26 Eylül 2019: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan gökbilimciler ilk kez bir gökada halesi boyunca ilerleyen hızlı radyo patlaması gözlediler. Bir mili-saniyeden az süren bu gizemli kozmik radyo dalgaları patlaması neredeyse hiç etkilenmeden ilerlediğinden, içinden geçtiği gökada halesinin şaşırtıcı derecede düşük yoğunluklu ve zayıf manyetik alana sahip olduğu izlenimi veriyor. Bu yeni teknik diğer gökadaların anlaşılması zor halelerini keşfetmekte kullanılabilir.

13 Eylül 2019: ESO’nun VISTA teleskopu en yakın gökada komşularımızdan biri olan Büyük Macellan Bulutu’nun dikkat çekici yeni bir görüntüsünü elde etti. VISTA bu gökadayı ve kardeşi Küçük Macellan Bulutu ile çevresini oldukça ayrıntılı bir şekilde bir süredir tarıyor. Bu kapsamlı gözlemler sayesinde gökbilimciler çok sayıda yıldızı gözleyerek, yıldız evrimi, gökada dinamiği ve değişen yıldızlar hakkında yeni bilgiler ediniyor.

07 Ağustos 2019: Bu ilgi çekici nesnelerin renkli ve narin koleksiyonu Martı Bulutsusu olarak bilinmektedir, çünkü uçan bir martıyı andırmaktadır. Toz, hidrojen, helyum ve az miktarda ağır elementlerden oluşan bu bölge yeni yıldızlar için sıcak ve enerjik bir doğumevidir. Burada görülen dikkaç çekici ayrıntılar ESO’nun VLT Tarama Teleskopu (VST) ile ortaya çıkarılmış olup, kozmik kuşu meydana getiren tekil göksel nesneler ve içlerindeki daha ince detaylar gözler önüne serilmektedir. VST gökyüzünü görünür ışıkta tarayan dünyadaki en büyük teleskoplardan biridir.

03 Temmuz 2019: On 2 July, the path of totality of a solar eclipse passed across ESO’s La Silla Observatory. This rare astronomical event falls in the fiftieth year of operation of ESO’s first observatory. Inaugurated in 1969, La Silla Observatory led Europe to the front line of astronomical research and continues to deliver remarkable science. 1000 visitors, including the President of the Republic of Chile, journeyed to the remote observatory to witness the unique conjunction.

10 Haziran 2019: Şili’deki Çok Büyük Teleskop üzerine yeni kurulan gezegen-avcısı yakın yıldızlar Alpha Centauri A ve B’yi 100 saat gözleyerek yaşanabilir bir gezegenin ilk doğrudan görüntüsünü almayı hedefliyor.

03 Haziran 2019: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu üzerindeki SPHERE aygıtının eşsiz yetenekleri 25 Mayıs günü Dünya’ya yakın geçiş yapan asteroid çiftinin en keskin görüntülerinin alınabilmesini sağladı. Bu asteroid çifti tehlike arz eden bir nesne olmasa da, bilim insanları Yere Yakın Nesneler (NEO) grubunda tehlikeli olabileceği saptanan bir duruma karşı tepki durumunu ölçerek, ESO’nun gezegenin korunması konusunda ön cephede yer alan teknolojisinin kritik önemini ortaya koydular.

23 Mayıs 2019: Avrupa Birliği tarafından fonlanan ve aralarında ESO’nun da bulunduğu 9 ortak tarafından desteklenen bir Ufuk 2020 araştırma ve yenilikçilik projesi olan ATTRACT, her biri 100,000 €’luk bütçeye sahip ve toplumu değiştirme potansiyeli olan teknolojiler geliştirebilecek 170 çığır açıcı proje fikrini duyurdu. Bugün Cenevre’deki CERN’de gerçekleştirilecek bir açılış toplantısıyla seçilen proje önerileri için bir yıllık süre başlayacak ve bunların tespit ve görüntüleme teknojileri için geliştirecekleri ürünlerin bilimsel değerleri ve yenilikçilik potansiyellerini kanıtlama imkanı verilecek.

02 Mayıs 2019: ESO’nun VLT Tarama Teleskopu (VST) ile birkaç seferde alınarak birleştirilen bu görüntü ESA uzay aracı Gaia’yı yıldızla dolu görüş alanının alt yarısında sönük noktalardan oluşan bir iz şeklinde gösteriyor. Bu gözlemler Gaia’nın görüngesini ölçerek, uzay aracı tarafından üretilen yıldız haritalarının benzersiz duyarlılığını geliştirmek üzere başlatılan bir işbirliği kapsamında alınmıştır.

10 Nisan 2019: Sekiz yer-konuşlu radyo teleskoptan oluşan ve uluslararası işbirliği ile geliştirilen gezegen-ölçeğindeki Olay Ufku Teleskopu (EHT) karadelik gözlemleri için tasarlandı. Bugün dünya genelinde koordine edilen bir basın konferansı ile EHT araştırmacıları ilk kez bir süper-kütleli karadeliği ve gölgesini doğrudan gözlemeyi başardıklarını açıkladılar.