Saopštenja za javnost 2014

9. jul 2014.: Grupa astronoma je uspela da pokaže kako se zvezdana prašina stvara u realnom vremenu – nakon eksplozije supernove. Po prvi put su pokazali da ove svemirske fabrike zvezdane prašine stvaraju čestice u dve faze - prva počinje odmah nakon eksplozije, ali se proces nastavlja godinama. Tim je koristio Veoma veliki teleskop Južne evropske opservatorije u severnom Čileu kako bi analizirao svetlost sa supernove SN2010jl, dok joj je polako slabio sjaj. Najnoviji rezultati obavljeni su online u časopisu Nature 9. jula 2014. godine.

2. jul 2014.: Malo poznati oblak gasa i prašine, pod imenom Gum 15, predstavlja zvezdano porodilište i dom je mladim i vrelim zvezdama. Prelepe i po život opasne, ove zvezde oblikuju izgled magline iz koje su ponikle, a kako vremenom stare, dovešće i do njenog uništenja.

19. jun 2014.: Danas se odigrala ceremonija koja obeležava početak radova na Evropskom izuzetno velikom teleskopu (E-ELT) Južne evropske opservatorije. Raznet je deo vrha Cerro Armazones, visok oko 3000 metara, što je prvi korak ka izravnanju platoa na kojem će biti izgrađen najveći optički/infracrveni teleskop na svetu.

11. jun 2014.: Uz pomoć opservacija teleskopa ALMA (the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) po prvi put su direktno mapirani molekularni gas i prašina u galaksiji u kojoj se desio bljesak gama zraka (gama bljesak) – najveća poznata eksplozija u svemiru. Ono što je iznendailo naučnike je da su uočili manje gasa od očekvanog, a mnogo više prašine, što pojedine bljeskove gama zraka čini “tamnim bljeskovima”. Ovaj naučni rad izlazi u časopisu Nature 12. juna 2014. godine i biće to prvi naučni rezultat koji je ALMA postigla u slučaju gama bljeskova. Osim toga, pokazaće nam i koliko ALMA može da nam pomogne da što bolje razumemo ove objekte.

4. jun 2014.: Instrument SPHERE (the Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet Research) instaliran je na ESO-vom Veoma velikom teleskopu (VLT), na Paranal opservatoriji u Čileu i upravo su izvršena prva posmatranja. Ovaj novi, moćni instrument za pronalaženje i proučavanje vansolarnih planeta kombinuje više naprednih tehnika. Nudi drastično bolje performanse nego postojeći instrumenti i do sada je proizveo vrlo impresivne fotografije diskova gasa oko obližnjih zvezda i drugih objekata samo tokom prvih dana opservacija. SPHERE instrument je dizajnirao i proizveo konzorcijum koji čini mnogo evropskih instituta, na čelu sa Instutom za planetologiju i astrofiziku iz Grenobla u Francuskoj, u saradnji sa ESO-m. Očekuje se da će ovaj instrument dovesti do revolucije u proučavanju vansolarnih paneta i diskova gasa koji okružuju zvezde.

21. maj 2014.: Nova živopisna slika sa MPG/ESO 2,2-metarskog teleskopa na La Sija opservatoriji u Čileu prikazuje zvezdano jato NGC 3590. Zvezde u njemu sijaju veoma jarko, a u pozadini se vidi dramatični pejzaž koji čine tamni predeli od prašine i intenzivno obojeni oblaci užarenog gasa. Ovaj mali zvezdani skup astronomima pruža uvid u to kako su ove zvezde nastale i evoluirale – kao i naznake o strukturi spiralnih kraka naše Galaksije.

14. maj 2014.: Magnetari su bizarni i vrlo gusti ostaci eksplozija supernova. Oni su najmoćniji magneti u svemiru – milionima puta jači od najjačih magneta na Zemlji. Tim evropskih astronoma je po prvi put, uz pomoć Veoma velikog teleskopa Južne evropske opservatorije (VLT), otkrio saputnika magnetara. Ovo otkriće nam pomaže da shvatimo kako magnetari nastaju – zagonetka stara 35 godina – i zašto ova zvezda nije kolapsirala u crnu rupu kao što bi astronomi očekivali.

30. april 2014.: Iz posmatranja ESO-ovog Veoma velikog teleskopa (engl. Very Large Telescope - VLT) prvi put je izmerena brzina rotacije jedne vansolarne planete. Jedan dan na planeti Beta Pictoris b traje samo osam sati. Ovo planeta rotira značajno brže od planeta Solarnog sistema – njen ekvator se kreće brzinom od skoro 100 000 kilometara na čas. Ovaj novi rezultat pokazuje da se odnos mase i brzine rotacije zabeležen kod planeta Sunčevog sistema može primeniti i na vansolarne planete. Tehnike slične ovoj omogućiće astronomima da u budućnosti detaljno mapiraju vansolarne planete pomoću Evropskog izuzetno velikog teleskopa (engl. European Extremely Large Telescope - E-ELT).

16. april 2014.: Najnovija slika koja dolazi sa ESO La Sija opservatorije u Čileu prikazuje oblak vodoničnog gasa, Gam 41 (Gum 41). U središnjem delu ove malo poznate magline nalaze se mlade zvezde, sjajne i vrele, koje energično odašilju zračenje u okolni vodonični gas i čine da sija karakterističnom nijansom crvene.

9. april 2014.: Koristeći Veoma veliki teleskop Južne evropske opservatorije u Čileu, astronomi su snimili ovu zaista sjajnu sliku planetarne magline PN A66 33 – poznatije pod imenom Abel 33. Predivni plavi balon je nastao kada je zvezda odbacila svoje spoljašnje omotače i sasvim slučajno se našla na istom pravcu sa zvezdom ispred sebe. Ceo prizor neodoljivo podseća na dijamantski verenički prsten. Ovaj kosmički dragulj je neobično simetričan, vidljiv na nebu kao objekat skoro kružnog oblika.

2. april 2014.: Nova slika sa MPG/ESO teleskopa klase 2,2 metra, koji se nalazi na La Sija opservatoriji u Čileu, prikazuje dve različite galaksije: NGC 1316 i njenu manju komšinicu NGC 1317. Iako veoma blizu, ove dve galaksije su vodile potpuno različite živote. Mala spiralna galaksija NGC 1317 vodila je miran i povučen život, dok je NGC 1316, prepuna “ratnih” ožiljaka, u svoj burni život uključila još nekoliko galaksija.

26. mart 2014.: Opservacije koje su sprovedene sa nekoliko mesta u Južnoj Americi, uključujući i ESO La Sija opservatoriju, dovele su do iznenađujućeg otkrića - udaljeni asteroid Hariklo okružen je sa dva gusta i uska prstena. Ovo je do sada najmanji objekat kod kojeg su otkriveni prstenovi, a ujedno je i peti objekat u Sunčevom sisemu sa ovim karakteristikama – posle mnogo većih planeta Jupitera, Saturna, Urana i Neptuna. Poreklo prstenova za sada ostaje misterija, ali bi oni mogli biti rezultat sudara koji je za sobom ostavio disk sačinjen od krhotina. Najnoviji rezultat je objavljen u časopisu Nature, 26. marta 2014. godine.

12. mart 2014.: ESO’s Very Large Telescope Interferometer has revealed the largest yellow star — and one of the ten largest stars found so far. This hypergiant has been found to measure more than 1300 times the diameter of the Sun, and to be part of a double star system, with the second component so close that it is in contact with the main star. Observations spanning over sixty years, some from amateur observers, also indicate that this rare and remarkable object is changing very rapidly and has been caught during a very brief phase of its life.

6. mart 2014.: Astronomers using the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) telescope in northern Chile have today announced the discovery of an unexpected clump of carbon monoxide gas in the dusty disc around the star Beta Pictoris. This is a surprise, as such gas is expected to be rapidly destroyed by starlight. Something — probably frequent collisions between small, icy objects such as comets — must be causing the gas to be continuously replenished. The new results are published today in the journal Science.

5. mart 2014.: A new innovative instrument called MUSE (Multi Unit Spectroscopic Explorer) has been successfully installed on ESO’s Very Large Telescope (VLT) at the Paranal Observatory in northern Chile. MUSE has observed distant galaxies, bright stars and other test targets during the first period of very successful observations.

19. februar 2014.: A new image from ESO’s La Silla Observatory in Chile shows the bright star cluster Messier 7. Easily spotted with the naked eye close to the tail of the constellation of Scorpius, it is one of the most prominent open clusters of stars in the sky — making it an important astronomical research target.

5. februar 2014.: ESO’s New Technology Telescope (NTT) has been used to find the first evidence that asteroids can have a highly varied internal structure. By making exquisitely precise measurements astronomers have found that different parts of the asteroid Itokawa have different densities. As well as revealing secrets about the asteroid’s formation, finding out what lies below the surface of asteroids may also shed light on what happens when bodies collide in the Solar System, and provide clues about how planets form.

29. januar 2014.: ESO's Very Large Telescope has been used to create the first ever map of the weather on the surface of the nearest brown dwarf to Earth. An international team has made a chart of the dark and light features on WISE J104915.57-531906.1B, which is informally known as Luhman 16B and is one of two recently discovered brown dwarfs forming a pair only six light-years from the Sun. The new results are being published in the 30 January 2014 issue of the journal Nature.

22. januar 2014.: The VLT Survey Telescope (VST) at ESO's Paranal Observatory in Chile has captured this richly detailed new image of the Lagoon Nebula. This giant cloud of gas and dust is creating intensely bright young stars, and is home to young stellar clusters. This image is a tiny part of just one of eleven public surveys of the sky now in progress using ESO telescopes. Together these are providing a vast legacy of publicly available data for the global astronomical community.

15. januar 2014.: Astronomers have used ESO's HARPS planet hunter in Chile, along with other telescopes around the world, to discover three planets orbiting stars in the cluster Messier 67. Although more than one thousand planets outside the Solar System are now confirmed, only a handful have been found in star clusters. Remarkably one of these new exoplanets is orbiting a star that is a rare solar twin — a star that is almost identical to the Sun in all respects.