1 00:00:02,000 --> 00:00:04,000 Παρακολουθείτε το ESOcast! 2 00:00:04,000 --> 00:00:08,000 Επιστήμη αιχμής και εξελίξεις από το ESO, 3 00:00:08,000 --> 00:00:10,000 το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο, 4 00:00:11,000 --> 00:00:18,000 εξερευνούμε τα όρια του Σύμπαντος με τον Δρ. Τζο Λίσκε ή αλλιώς Δρ. Τζέι. 5 00:00:20,000 --> 00:00:23,000 Γεια σας και καλωσήλθατε σ’ αυτό το επετειακό επεισόδιο του ESOCast. 6 00:00:24,000 --> 00:00:27,500 Καθ' οδόν προς την 50η επέτειο της ίδρυσης του ESO, τον Οκτώβριο του 2012 7 00:00:27,500 --> 00:00:30,000 θα ασχοληθούμε με οχτώ ξεχωριστά θέματα 8 00:00:30,000 --> 00:00:35,000 που χαρακτήρισαν τα πρώτα 50 χρόνια εξερεύνησης του νότιου ουρανού από το ESO. 9 00:00:40,000 --> 00:00:44,000 Αλλάζοντας απόψεις 10 00:00:51,000 --> 00:00:52,300 Ωραία μουσική, έτσι δεν είναι; 11 00:00:53,440 --> 00:00:55,800 Αλλά ας υποθέσουμε ότι είχατε προβλήματα ακοής. 12 00:00:55,800 --> 00:00:59,330 Αν δεν μπορούσατε να ακούσετε τις χαμηλές συχνότητες; 13 00:01:00,660 --> 00:01:02,460 Ή τις υψηλές; 14 00:01:04,260 --> 00:01:06,950 Οι αστρονόμοι αντιμετώπιζαν τέτοιες καταστάσεις. 15 00:01:07,650 --> 00:01:12,960 Το ανθρώπινο μάτι είναι ευαίσθητο μόνο σε ένα μικρό τμήμα της συνολικής ακτινοβολίας του Σύμπαντος. 16 00:01:12,960 --> 00:01:16,980 Δεν μπορούμε να δούμε φώς με μήκος κύματος μικρότερο του ιώδους, 17 00:01:16,980 --> 00:01:19,040 ή μεγαλύτερο του ερυθρού. 18 00:01:19,770 --> 00:01:22,890 Απλά δεν αντιλαμβανόμαστε ολόκληρη την κοσμική συμφωνία 19 00:01:25,000 --> 00:01:30,500 Η υπέρυθρη ή θερμική ακτινοβολία ανακαλύφθηκε από τον William Herschel το 1800 20 00:01:34,080 --> 00:01:37,130 Σε ένα σκοτεινό δωμάτιο δεν μπορείτε να με δείτε. 21 00:01:38,000 --> 00:01:42,580 Αλλά φορώντας υπέρυθρα γυαλιά, μπορείτε να "δείτε" την θερμότητα του σώματος μου. 22 00:01:45,690 --> 00:01:51,790 Ομοίως, υπέρυθρα τηλεσκόπια αποκαλύπτουν κοσμικά αντικείμενα πάρα πολύ ψυχρά για να εκπέμπουν ορατό φως, 23 00:01:51,790 --> 00:01:56,380 όπως τα σκοτεινά νέφη αερίου και σκόνης, όπου γεννιούνται αστέρια και πλανήτες. 24 00:02:05,500 --> 00:02:06,570 Για δεκαετίες 25 00:02:06,570 --> 00:02:09,250 οι αστρονόμοι του ESO επιθυμούσαν να εξερευνήσουν το Σύμπαν 26 00:02:09,250 --> 00:02:11,170 σε υπέρυθρα μήκη κύματος. 27 00:02:11,910 --> 00:02:14,850 Αλλά οι πρώτοι ανιχνευτές ήταν μικροί και αναποτελεσματικοί 28 00:02:15,490 --> 00:02:18,610 Μας έδωσαν μια θολή άποψη του υπέρυθρου ουρανού. 29 00:02:20,890 --> 00:02:24,530 Οι σύγχρονες κάμερες είναι τεράστιες και πανίσχυρες. 30 00:02:24,530 --> 00:02:29,410 Ψύχονται σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες για να αυξηθεί η ευαισθησία τους. 31 00:02:31,000 --> 00:02:35,820 Και το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο του ESO έχει σχεδιαστεί για την καλύτερη χρήση τους. 32 00:02:40,710 --> 00:02:47,580 Στην πραγματικότητα, κάποια τεχνολογικά κόλπα, όπως η συμβολομετρία, λειτουργούν μόνο στο υπέρυθρο 33 00:02:49,950 --> 00:02:54,190 Διευρύναμε την άποψή μας για να αποκαλύψουμε το Σύμπαν σε ένα νέο φως. 34 00:02:57,860 --> 00:03:03,820 Αυτή η σκοτεινή κηλίδα είναι ένα νέφος κοσμικής σκόνης. Κρύβει τα άστρα που βρίσκονται στο υπόβαθρο. 35 00:03:03,820 --> 00:03:08,530 Αλλά στο υπέρυθρο μπορούμε να παρατηρήσουμε μέσα από την σκόνη. 36 00:03:10,560 --> 00:03:14,040 Και εδώ είναι το νεφέλωμα του Ωρίωνα, ένα αστρικό φυτώριο. 37 00:03:14,040 --> 00:03:18,470 Τα περισσότερα από τα νεογέννητα άστρα είναι κρυμμένα από τα σύννεφα σκόνης. 38 00:03:18,470 --> 00:03:24,720 Και πάλι το υπέρυθρο επεμβαίνει και αποκαλύπτει αστέρια που γεννιούνται! 39 00:03:35,920 --> 00:03:39,730 Στο τέλος της ζωής τους τα άστρα αποβάλλουν φυσαλίδες αερίων. 40 00:03:39,730 --> 00:03:43,450 Κοσμικά στολίδια στα οπτικά μήκη κύματος 41 00:03:43,450 --> 00:03:47,630 - αλλά η υπέρυθρη εικόνα δείχνει πολύ περισσότερη λεπτομέρεια. 42 00:03:49,980 --> 00:03:52,320 Μην ξεχνάτε τα άστρα και τα νέφη αερίων 43 00:03:52,320 --> 00:03:57,310 που αιχμαλωτίστηκαν από την γιγάντια μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία μας. 44 00:03:57,310 --> 00:04:00,990 Χωρίς υπέρυθρες κάμερες δεν θα τα βλέπαμε ποτέ. 45 00:04:03,170 --> 00:04:04,320 Σε άλλους γαλαξίες, 46 00:04:04,320 --> 00:04:09,460 υπέρυθρες μελέτες αποκάλυψαν την πραγματική κατανομή άστρων σαν τον Ήλιο μας. 47 00:04:12,410 --> 00:04:16,089 Οι πιο μακρινοί γαλαξίες μπορούν να μελετηθούν μόνο στο υπέρυθρο. 48 00:04:16,089 --> 00:04:19,000 Το φως τους έχει μετατοπιστεί προς αυτά τα μεγάλα μήκη κύματος 49 00:04:19,269 --> 00:04:21,500 λόγω της διαστολής του Σύμπαντος. 50 00:04:23,890 --> 00:04:28,230 Κοντά στο Παρανάλ βρίσκεται μια μικρή βουνοκορφή με ένα απομονωμένο κτίριο 51 00:04:28,910 --> 00:04:32,500 Στο κτίριο βρίσκεται το τηλεσκόπιο των 4,1 μέτρων VISTA. 52 00:04:32,970 --> 00:04:36,520 Κατασκευάστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, το δέκατο μέλος του ESO. 53 00:04:44,100 --> 00:04:47,230 Προς το παρόν, το VISTA παρατηρεί μόνο στο υπέρυθρο. 54 00:04:47,230 --> 00:04:51,990 Χρησιμοποιεί μια γιγάντια κάμερα, με βάρος όσο ένα φορτηγό. 55 00:04:52,460 --> 00:04:58,540 Και όντως, το Vista προσφέρει πρωτοφανή άποψη του υπέρυθρου Σύμπαντος. 56 00:04:59,880 --> 00:05:03,700 Το ESO κάνει οπτική αστρονομία από την γέννηση του, πενήντα χρόνια πριν. 57 00:05:06,840 --> 00:05:09,850 Και υπέρυθρη αστρονομία εδώ και τριάντα χρόνια. 58 00:05:15,200 --> 00:05:18,040 Αλλά υπάρχουν και άλλοι παρατηρητές της κοσμικής συμφωνίας. 59 00:05:20,000 --> 00:05:24,200 Πέντε χιλιάδες μέτρα πάνω από την θάλασσα, ψηλά στις χιλιανές Άνδεις, 60 00:05:24,200 --> 00:05:26,400 βρίσκεται το υψίπεδο Chajnantor. 61 00:05:27,920 --> 00:05:30,720 Η Αστρονομία δεν μπορεί να πάει ψηλότερα. 62 00:05:34,020 --> 00:05:36,740 Στο Chajnantor είναι εγκατεστημένο το ALMA 63 00:05:38,030 --> 00:05:41,240 -Μεγάλη Συστοιχία Χιλιοστού/Υποχιλιοστού της Ατακάμα 64 00:05:42,280 --> 00:05:44,160 Το ALMA είναι ακόμη υπό κατασκευή. 65 00:05:44,650 --> 00:05:48,020 Σε μια τοποθεσία τόσο εχθρική, που είναι δύσκολη ακόμη και η αναπνοή! 66 00:05:51,210 --> 00:05:54,140 Με μόλις δέκα από τις 66 κεραίες σε λειτουργία, 67 00:05:54,140 --> 00:05:58,660 το ALMA έκανε την πρώτη παρατήρηση το φθινόπωρο του 2011. 68 00:06:03,080 --> 00:06:09,050 Χιλιοστομετρικά κύματα από το διάστημα. Για να τα παρατηρήσουμε πρέπει να είμαστε σε μέρος ψηλό και ξηρό. 69 00:06:09,050 --> 00:06:13,810 Το Chajnantor είναι ένα από τα καλύτερα μέρη στον κόσμο. 70 00:06:18,580 --> 00:06:24,360 Σύννεφα ψυχρού αερίου και σκοτεινής σκόνης γίνονται ορατά σε ένα ζεύγος συγκρουόμενων γαλαξιών. 71 00:06:24,870 --> 00:06:29,440 Εδώ δεν είναι όπου γεννιούνται τα άστρα, αλλά όπου συλλαμβάνονται. 72 00:06:32,540 --> 00:06:36,170 Και αυτά τα σπειροειδή κύματα που εκπέμπονται από ένα άστρο που πεθαίνει 73 00:06:36,170 --> 00:06:39,210 - μήπως οφείλονται σε έναν πλανήτη; 74 00:06:43,750 --> 00:06:45,480 Αλλάζοντας τον τρόπο που παρατηρούμε, 75 00:06:45,480 --> 00:06:49,710 κατανοούμε την προέλευση των πλανητών, των άστρων και των γαλαξιών. 76 00:06:50,310 --> 00:06:53,500 Την πλήρη συμφωνία του Σύμπαντος. 77 00:07:03,500 --> 00:07:07,600 Είμαι ο Δρ. Τζέι και εδώ τελειώνει αυτό το ειδικό επεισόδιο του ESOcast. 78 00:07:07,600 --> 00:07:10,730 Θα τα πούμε την επόμενη φορά για μία ακόμη κοσμική περιπέτεια. 79 00:07:13,460 --> 00:07:15,000 Το ESOcast είναι παραγωγή του ESO, 80 00:07:15,000 --> 00:07:16,500 του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. 81 00:07:16,500 --> 00:07:18,940 Το ESO, το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο, 82 00:07:18,940 --> 00:07:21,000 είναι ο κορυφαίος διακρατικός οργανισμός έρευνας και τεχνολογίας στην αστρονομία, 83 00:07:21,000 --> 00:07:22,500 σχεδιάζει, κατασκευάζει και διαχειρίζεται τα πλέον προηγμένα επίγεια τηλεσκόπια στον κόσμο. 84 00:07:25,970 --> 00:07:30,070 Κείμενα: ESO, Μετάφραση: Ανδρέας Βοσινάκης www.ofa.gr