Komunikat prasowy

Dramat narodzin gwiazd

Nowo narodzone gwiazdy sieją spustoszenie w swoich żłobkach

16 marca 2011

Nowe zdjęcie z Bardzo Dużego Teleskopu VLT ujawnia szczegóły dramatycznego wpływu, jaki nowo narodzone gwiazdy mają na gaz i pył, z którego się uformowały. Mimo, że same gwiazdy nie są widoczne, materia, którą wyrzuciły, zderza się z otaczającymi obłokami gazu i pyłu i tworzy surrealistyczny krajobraz świecących łuków, kleksów i linii.

Rejon gwiazdotwórczy NGC 6729 jest częścią jednego z najbliższych Ziemi gwiezdnych żłobków i z tego powodu jednym z najlepiej zbadanych. Nowe zdjęcie z Bardzo Dużego Teleskopu VLT ukazuje szczegółowy widok fragmentu tego dziwnego i fascynującego obszaru (szerszy widok jest dostępny tutaj: eso1027). Dane zostały wyszukane w archiwum ESO przez Sergeya Stepanenko w ramach konkursu Ukryte Skarby ESO [1]. Zdjęcie Sergeya przedstawiające NGC 6729 zdobyło trzecie miejsce w konkursie.

Gwiazdy formują się głęboko w obłokach molekularnych i najwcześniejsze stadia ich rozwoju nie mogą być dostrzeżone przez teleskopy pracujące w świetle widzialnym, ponieważ wszystko przesłania pył. Na zaprezentowanym zdjęciu bardzo młode gwiazdy są w lewym górnym rogu. Mimo że nie widać ich bezpośrednio, zniszczenia, jakie poczyniły w swoim otoczeniu, dominują na fotografii. Dżety materii o dużych prędkościach, które poruszają się od młodych gwiazd z prędkościami nawet miliona kilometrów na godzinę, wpadają w otaczający gaz i tworzą szoki falowe. Te szoki powodują świecenie gazu i tworzą dziwnie pokolorowane świecące łuki i kleksy, znane jako obiekty Herbiga-Haro [2].

Na zdjęciu obiekty Herbiga-Haro formują dwie linie wyznaczające przypuszczalne kierunki wyrzucanej materii. Jedna rozciąga się d górnego lewego rogu do poniżej centrum, kończąc się w jasnej, kołowej grupie świecących kleksów i łuków. Druga ma swój początek w pobliżu lewego górnego brzegu zdjęcia i ciągnie się na prawo od centrum. Dziwna, jasna struktura w kształcie zakrzywionego miecza w lewej górnej części jest prawdopodobnie efektem odbijania światła gwiazdowego przez pył, a nie stanowi obiektu Herbiga-Haro.

Prezentowane zdjęcie w sztucznych kolorach [3] zostało utworzone z klatek uzyskanych instrumentem FORS1 na Bardzo Dużym Teleskopie VLT. Zdjęcia były wykonywane przez dwa różne filtry, które izolują światło pochodzące od świecącego wodoru (pokazanego jako pomarańczowy) i świecącej zjonizowanej siarki (pokazanej na niebiesko). Różne barwy w poszczególnych częściach tego gwałtownego rejonu gwiazdotwórczego są odzwierciedleniem różnych warunków – na przykład w miejscu, gdzie zjonizowana siarka świeci jasno (niebieskie struktury), prędkości zderzającej się materii są względnie małe – i pomagają astronomom odkryć co dzieje się na tej dramatycznej scenie.

Uwagi

[1] Konkurs Ukryte Skarby ESO 2010 dał miłośnikom astronomii szansę na poszukiwania w olbrzymich archiwach ESO zawierających dane astronomiczne, w nadziei odnalezienie głęboko ukrytych diamentów, które wymagają oszlifowania przez uczestników. Nadesłano prawie 100 zgłoszeń, a dziesięć utalentowanych osób zostało nagrodzonych bardzo atrakcyjnymi nagrodami, w tym w pełni opłaconą wycieczką dla zwycięzcy, do Bardzo Dużego Teleskopu VLT na Cerro Parana w Chile, najbardziej zaawansowanego teleskopu optycznego na świecie. Dziesięciu zwycięzców nadesłało łącznie 20 najwyżej ocenionych zdjęć.

[2] Astronomowie George Herbig i Guillermo Haro nie byli pierwszymi, którzy dostrzegli obiekty noszące obecnie ich imiona, ale jako pierwsi szczegółowo zbadali widma tych dziwnych obiektów. Odkryli, że nie są to tylko obłoczki gazu i pyłu, które odbijają światło, albo świecą pod wpływem ultrafioletowego światła młodych gwiazd, ale że to nowa klasa obiektów związanych z materią wyrzucaną z obszarów formowania się gwiazd.

[3] Zarówno zjonizowana siarka, jak i atomy wodoru z tej mgławicy emitują światło czerwone. Aby je rozróżnić, na zdjęciu emisję od siarki pokolorowano na niebiesko.

Więcej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz teleskop VISTA, największy na świecie instrument do przeglądów nieba. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 42-metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

Kontakt

Krzysztof Czart
Astronomia.pl
Toruń, Poland
E-mail: k.czart@astronomia.pl

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1109

O komunikacie

Komunikat nr:eso1109pl
Nazwa:NGC 6729
Typ:Milky Way : Nebula : Type : Star Formation
Facility:Very Large Telescope
Instrumenty:FORS1

Zdjęcia

Zbliżenie na dramat narodzin gwiazd
Zbliżenie na dramat narodzin gwiazd
Star formation in the constellation of Corona Australis
Star formation in the constellation of Corona Australis
Po angielsku
Close-up of the drama of star formation (annotated)
Close-up of the drama of star formation (annotated)
Po angielsku

Filmy

Zooming in on a stellar nursery in Corona Australis
Zooming in on a stellar nursery in Corona Australis
Po angielsku