Komunikat prasowy

Różowo-czerwona poświata formowania gwiazd

30 marca 2011

Jaskrawoczerwony obłok na nowym zdjęciu z Bardzo Dużego Teleskopu VLT to rejon świecącego wodoru otaczającego gromadę gwiazd NGC 371. Ten gwiezdny żłobek leży w sąsiedniej galaktyce, Małym Obłoku Magellana.

Dominujący na zdjęciu obiekt może przypominać plamę rozlanej krwi, ale takie rejony zjonizowanego wodoru – znane jako obszary HII – nie są raczej powiązane ze śmiercią, gdyż to w nich w szybkim tempie niedawno rodziły się nowe gwiazdy. NGC 371 jest tego typu przykładem - to gromada otwarta otoczona przez mgławicę. Wszystkie gwiazdy w gromadzie pochodzą z tego samego rozmytego obłoku HII. Wraz z upływem czasu większość wodoru została zużyta przez procesy formowania się gwiazd, pozostawiając wodorową otoczkę, taką jak widoczna na zdjęciu, razem z gromadą młodych, gorących gwiazd.

Macierzystą galaktyką dla NGC 371 jest Mały Obłok Magellana, karłowata galaktyka odległa o 200 000 lat świetlnych, co czyni ją jedną z najbliższych w stosunku do Drogi Mlecznej. Co więcej, Mały Obłok Magellana zawiera gwiazdy we wszystkich stadiach ewolucji, od bardzo jasnych młodych gwiazd widocznych w NGC 371, po pozostałości po supernowych, gwiazdach, które skończyły swój żywot. Te energetyczne młodziki emitują obfite ilości promieniowania ultrafioletowego, powodującego, że otaczający gaz, taki jak wodorowa pozostałość po ich macierzystej mgławicy, świeci kolorową poświatą, która rozciąga się na setki lat świetlnych we wszystkich kierunkach. Zjawisko to jest pięknie zilustrowane na zaprezentowanej fotografii, uzyskanej instrumentem FORS1 na Bardzo Dużym Teleskopie VLT.

Gromady otwarte nie są w żadnym wypadku rzadkie, wprost przeciwnie – istnieją liczne ich przykłady w naszej własnej Drodze Mlecznej. Jednak NGC 371 wzbudza szczególnie zainteresowanie z powodu niespodziewanie dużej liczby gwiazd zmiennych, które zawiera. Są to gwiazdy, które zmieniają swoją jasność w czasie. Szczególnie interesujący typ gwiazd zmiennych, znany jako wolno pulsujące gwiazdy B, może zostać wykorzystany do zbadania wnętrz gwiazdowych za pomocą asterosejsmologii [1]. Kilka tego typu gwiazd zostało znalezionych w opisywanej gromadzie. Gwiazdy zmienne odgrywają kluczową rolę w astronomii: niektóre ich rodzaje są bezcenne dla ustalania odległości do odległych galaktyk oraz wieku Wszechświata.

Dane do zdjęcia zostały wybrane z archiwum ESO przez Manu Mejiasa w ramach konkursu Ukryte Skarby ESO [2]. Trzy zdjęcia Manu znalazły się w pierwszej dwudziestce, a fotografia NGC 361 zdobyła w konkursie miejsce szóste.

Uwagi

[1] Asterosejsmologia to badanie wewnętrznej struktury gwiazd pulsujących poprzez analizę różnych częstotliwości, z którymi oscylują. Podejście jest podobne do badania struktury Ziemi w oparciu o trzęsienia ziemi i to w jaki sposób ich oscylacje poruszają się poprzez wnętrze planety.

[2] Konkurs Ukryte Skarby ESO 2010 dał miłośnikom astronomii szansę na poszukiwania w olbrzymich archiwach ESO zawierających dane astronomiczne, w nadziei odnalezienie głęboko ukrytych diamentów, które wymagają oszlifowania przez uczestników. Nadesłano prawie 100 zgłoszeń, a dziesięć utalentowanych osób zostało nagrodzonych bardzo atrakcyjnymi nagrodami, w tym w pełni opłaconą wycieczką dla zwycięzcy, do Bardzo Dużego Teleskopu VLT na Cerro Parana w Chile, najbardziej zaawansowanego teleskopu optycznego na świecie. Dziesięciu zwycięzców nadesłało łącznie 20 najwyżej ocenionych zdjęć.

Więcej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz teleskop VISTA, największy na świecie instrument do przeglądów nieba. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 42-metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Kontakt

Krzysztof Czart
Astronomia.pl
Toruń, Poland
E-mail: k.czart@astronomia.pl

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Press Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
E-mail: rhook@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1111