Fréttatilkynningar

13. mars 2013: Mælingar Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hafa leitt í ljós að öflugustu hrinur stjörnumyndunar í alheiminum urðu mun fyrr en áður var talið. Þessar niðurstöður birtast í nokkrum greinum í tímaritunum Nature þann 14. mars 2013 og Astrophysical Journal. Rannsóknin er nýjasta dæmið um uppgötvanir ALMA, nýrrar alþjóðlegrar stjörnustöðvar, sem var formlega tekin í notkun í dag.

13. mars 2013: Á afskekktum stað í Andesfjöllum Chile fór í dag fram formleg vígsluathöfn Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Með athöfninni lýkur formlega smíði allra stærstu hluta þessa risasjónauka og er hann nú orðinn að fullu starfhæfur. ALMA er samstarfsverkefni Evrópu, Norður Ameríku og austur Asíu í samvinnu við Chile.

6. mars 2013: Eftir mjög nákvæmar athuganir í nærri áratug hefur alþjóðlegum hópi stjörnufræðinga tekist að mæla fjarlægðina til nágrannavetrarbrautar okkar, Stóra Magellansskýsins, með meiri nákvæmni en nokkru sinni fyrr. Þessar nýju mælingar bæta einnig skilning okkar á útþensluhraða alheimsins — Hubblesfastanum — og markar því mikilvægt skref til betri skilnings á hulduorkunni dularfullu sem veldur síauknum útþensluhraða. Stjörnufræðingarnir notuðu sjónauka í La Silla stjörnustöð ESO í Chile og aðra sjónauka víða um heim. Greint er frá niðurstöðunum í tímaritinu Nature sem kom út þann 7. mars 2013.

28. febrúar 2013: Stjörnufræðingar sem notuðu Very Large Telescope ESO hafa líklega gert fyrstu beinu athuganirnar á reikistjörnu í mótun sem enn er umkringd þykkri gas- og rykskífu. Verði uppgötvunin staðfest mun hún bæta verulega skilning okkar á myndun reikistjarna og gera stjörnufræðingum kleift að prófa kenningar sínar á sjáanlegu fyrirbæri.

20. febrúar 2013: Þessi nýja ljósmynd VISTA sjónauka ESO fangar himneskt landslag glóandi gasskýja og dökkra rykslæða í kringum heitar, ungar stjörnur. Ljósmyndin er innrauð og sýnir stjörnumyndunarsvæðið NGC 6357 í nýju ljósi. Myndin var tekin fyrir eitt af verkefnum VISTA sem snýst um að kortleggja uppbyggingu Vetrarbrautarinnar og skýra hvernig hún myndaðist.

14. febrúar 2013: Nýjar og mjög nákvæmar mælingar Very Large Telescope (VLT) ESO á þúsund ára gamalli sprengistjörnuleif, hafa leitt fram vísbendingar um uppruna geimgeisla. Í fyrsta sinn benda mælingar til þess, að í sprengistjörnuleifinni séu hraðfleygar agnir sem gætu verið undanfarar geimgeisla. Niðurstöðurnar eru birtar í tímaritinu Science sem kom út þann 14. febrúar 2013.

13. febrúar 2013: Á þessari mynd Wide Field Imager á 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum í La Silla stjörnustöð ESO í Chile sést björt stjörnuþyrping, NGC 6520 og nágranni hennar, Barnard 86, sérkennileg gekkólaga skuggaþoka. Parið liggur fyrir framan mörgum milljónum skínanadi stjarna úr bjartasta hluta Vetrarbrautarinnar — svæði sem er svo ríkt af stjörnum að varla sést í dökkan himinn á myndinni.

6. febrúar 2013: Á þessari nýju ljósmynd frá ESO sést hluti af skýi úr ryki og glóandi gasi sem nefnist Mávaþokan. Reytingslegu rauðu skýin mynda hluta af „vængjum“ himnesks fugls en á myndinni sést sérkennileg blanda dökkra og rauðglóandi skýja sem vefja sig á milli bjartra stjarna. Myndin var tekin með Wide Field Imager á 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum í La Silla stjörnustöðinni í Chile.

28. janúar 2013: Nokkrir háttsettir evrópskir embættismenn hafa heimsótt Paranal stjörnustöð ESO í norðurhluta Chile síðustu daga í kjölfar CELAC-EU (Community of Latin American and Caribbean States-European Union) ráðstefnunnar. Ráðstefnan, sem er sú stærsta sem Chile hefur skipulagt, fór fram í Santiago vikuna 22.-28. janúar 2013. ESO lék lykilhlutverk í viðburðinum og fékk þar kjörið tækifæri til að kynna starfsemi sína og aðstöðu fyrir fulltrúum aðildarríkja sinna.

23. janúar 2013: Á nýrri mynd Atacama Pathfinder Experiment (APEX) sjónaukans í Chile sést fallegt rykský í stjörnumerkinu Óríon. Þótt þessi þéttu geimský virðist dimm í sýnilegu ljósi getur LABOCA myndavél APEX numið varmageislun frá rykinu og fundið felustaði stjarna í mótun. Eitt skýið er þó ekki alveg sem það sýnist.

16. janúar 2013: Á þessari nýju og glæsilegu mynd ESO sést dökkt ský sem í eru að myndast nýjar stjörnur, auk þyrpingar bjartra stjarna sem hafa þegar yfirgefið rykuga fæðingarstaði sína. Myndin var tekin með 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum í La Silla stjörnustöðinni í Chile og er sú besta sem til er af þessu lítt þekkta fyrirbæri í sýnilegu ljósi.

10. janúar 2013: Á þessari nýju innrauðu mynd VISTA sjónauka ESO sést kúluþyrpinginn 47 Tucanae í ótrúlegum smáatriðum. Kúluþyrpingin inniheldur milljónir stjarna en í kjarna hennar hreiðra margar framandi stjörnur með óvenjulega eiginleika um sig. Rannsóknir á fyrirbærum í þyrpingum eins og 47 Tucanae gætu hjálpað okkur að skilja hvernig þessar furðustjörnur urðu til og hvernig þær víxlverka. Myndin er afar skörp og djúp vegna stærðar, næmni og staðsetningar VISTA sjónaukans í Paranal stjörnustöðinni í Chile.

2. janúar 2013: Stjörnufræðingar sem notuðu Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) sjónaukann hafa í fyrsta sinn komið auga á mjög mikilvægt skref í myndun risareikistjarna: Gríðarmikla gasstrauma sem flæða yfir geil í efnisskífu sem umlykur unga stjörnu. Þetta eru fyrstu beinu mælingarnar á gasstraumum sem þessum en þeir eru taldir myndast fyrir tilverknað risareikistjarna sem svolgra í sig gas þegar þær vaxa. Niðurstöðurnar eru kynntar í grein í tímaritinu Nature sem kom út 2. janúar.

21. desember 2012: Ein öflugasta ofurtölva heims hefur verið sett upp og prófuð hátt í afskekktum Andesfjöllunum í norðurhluta Chile. Uppsetning tölvunnar markar tímamót í smíði Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), flóknustu stjörnustöð heims frá upphafi. ALMA ofurtölvan gegnir tilteknu hlutverki en í henni eru meira en 134 milljónir örgjörva og gerir hún allt að 17 billjarða útreikninga á sekúndu sem er sambærilegt við hraða hröðustu almennu ofurtölva heims í dag.

19. desember 2012: Sumt fólk er fullu fjöri á níræðisaldri á meðan aðrir verða ellihrumir fyrir fimmtugt. Við vitum að öldrum fólks tengist ekki aðeins því hversu gamalt það er í raun og ver, heldur lífsstíl þeirra líka. Í nýrri rannsókn þar sem bæði voru notaðir 2,2 metra MPG/ESO sjónaukinn í La Silla stjörnustöðinni og Hubble geimsjónauki NASA og ESA kom í ljós að hið sama á við um stjörnuþyrpingar.

12. desember 2012: Nýtt og öflugt tæki sem kallast KMOS hefur verið prófað á Very Large Telescope ESO í Paranal stjörnustöðinni í Chile með góðum árangri. KMOS er tæki í algjörum sérflokki því með því er hægt að skoða 24 fyrirbæri samtímis í innrauðu ljósi og kanna eiginleika allra í einu. Með tækinu fást nauðsynleg gögn sem hjálpa stjörnufræðingum að skilja hvernig vetrarbrautir uxu og þróuðust í árdaga alheims — miklu hraðar en áður. KMOS er afrakstur samstarfs háskóla og stofnana í Bretlandi og Þýskalandi í samvinnu við ESO.

6. desember 2012: VLT Survey Telescope í Paranal stjörnustöð ESO hefur tekið glæsilega nýja ljósmynd af stjörnumyndunarsvæðinu Kjalarþokunni en hún er nú birt í tilefni af vígslu sjónaukans sem fram fór í Napólí í dag. Myndin var tekin með hjálp Sebastián Piñera, forseti Chile, á meðan heimsókn hans í stjörnustöðina stóð yfir þann 5. júní 2012.

5. desember 2012: Rannsóknir stjörnufræðinga með Very Large Telescope (VLT) ESO, Gemini South sjónaukanum og Canada-France-Hawaii sjónaukanum (CFHT) hafa leitt í ljós nýja tegund vetrarbrauta. Þessar vetrarbrautir eru stundum kallaðar „grænar baunir“ vegna óvenjulegs útlits þeirra en þær skína skært vegna ljóss sem kemur úr nágrenni risasvarthola og eru meðal sjaldséðustu fyrirbæra alheims.

30. nóvember 2012: Stjörnufræðingar sem notuðu Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hafa í fyrsta sinn komist að því, að í útjöðrum rykskífu umhverfis brúnan dverg eru rykagnir sem eru í kringum millímetri að stærð en slíkar agnir finnast jafnan í þéttari skífum umhverfis nýfæddar stjörnur. Þetta er óvænt uppgötvun sem hefur áhrif á kenningar um myndun bergreikistjarna á stærð við jörðina og bendir til að bergreikistjörnur séu ef til vill miklu algengari í alheiminum en menn áttu von á.

28. nóvember 2012: Stjörnufræðingar sem notuðu Very Large Telescope (VLT) ESO hafa fundið dulstirni með orkuríkasta útstreymi sem sést hefur hingað til en það er að minnsta kosti fimm sinnum öflugra áður hefur sést. Dulstirni eru mjög bjartir kjarnar vetrarbrauta, knúnir áfram af risasvartholum. Mörg þeirra varpa miklu magni efnis frá hýsilvetrarbrautum sínum en þessi útstreymi leika lykilhlutverk í þróun vetrarbrauta. Þar til nú bentu mælingar hins vegar ekki til að útstreymin væru jafn öflug og kenningar spá fyrir um.