1 00:00:02,000 --> 00:00:04,000 Bu bir ESOcast video yayınıdır. 2 00:00:04,000 --> 00:00:07,500 En son teknoloji ürünü bilim ve ESO'nun perde arkasındaki hayatı. 3 00:00:07,500 --> 00:00:10,000 ..Avrupa Güney Gözlemevi.. 4 00:00:10,000 --> 00:00:17,000 Evrenin sınırlarını, Dr. Joe Liske'nin ev sahipliğinde keşfe çıkıyoruz. 5 00:00:21,000 --> 00:00:23,000 Merhaba, ESOcast'in bu özel bölümüne hoşgeldiniz. 6 00:00:23,000 --> 00:00:27,000 ESO'nun, 2012 Kasım ayındaki 50.yıldönümüne yaklaşırken.. 7 00:00:27,000 --> 00:00:31,000 ...ESO'nun ilk 50 yıllık Güney gökyüzü keşfini resmeden.. 8 00:00:31,000 --> 00:00:35,000 ...sekiz özel bölümünü sunacağız. 9 00:00:40,000 --> 00:00:43,000 Bu destansı bir maceranın hikayesidir. 10 00:00:48,000 --> 00:00:53,000 Kozmik merakın, cesaretin ve azmin hikayesi... 11 00:00:56,000 --> 00:01:01,000 Avrupanın, yıldızları keşfetmek için Güneye nasıl gittiğinin hikayesi. 12 00:01:50,000 --> 00:01:54,000 Güneye gidiş 13 00:01:55,000 --> 00:02:00,000 Avrupa Güney Gözlemevi, ESO' ya hoşgeldiniz. 14 00:02:03,000 --> 00:02:06,000 50 yaşında, fakat hepsinden daha da önemlisi... 15 00:02:12,000 --> 00:02:15,000 ESO, Avrupa'nın yıldızlara açılan kapısıdır. 16 00:02:16,000 --> 00:02:19,000 Burada 15 ülkeden gökbilimciler.. 17 00:02:19,000 --> 00:02:21,000 ...evrenin sırlarını ortaya çıkarmak için güçlerini birleştiriyorlar. 18 00:02:22,500 --> 00:02:23,500 Peki Nasıl ? 19 00:02:23,500 --> 00:02:27,000 Yeryüzündeki en büyük teleskopları yaparak. 20 00:02:27,000 --> 00:02:29,000 En hassas kamera ve cihazları tasarlayarak. 21 00:02:30,000 --> 00:02:32,000 Gökyüzünü dikkatle inceleyerek. 22 00:02:34,000 --> 00:02:37,000 İşleri, bize evrenin emsalsiz bir manzarasını ve yepyeni sezgiler sunan, 23 00:02:37,000 --> 00:02:40,000 gunes sistemimizi iskalayan kuyruklu yildizlardan... 24 00:02:40,000 --> 00:02:44,000 uzay ve zamanin ucundaki uzak galaksilere kadar... 25 00:02:44,000 --> 00:02:49,000 yakin ve uzak cisimlere bakmakti. 26 00:03:20,500 --> 00:03:23,000 Derin gizemlerin ve saklı sırların evreni. 27 00:03:24,000 --> 00:03:26,000 Ve sarhoş edici güzellik. 28 00:03:27,500 --> 00:03:29,500 Şilideki uzak dağların tepelerinden beri 29 00:03:29,500 --> 00:03:32,000 Avrupalı gökbilimciler zoru basariyor. 30 00:03:32,500 --> 00:03:33,500 Peki, neden Sili ? 31 00:03:34,000 --> 00:03:37,000 Gökbilimcileri güneye iten ne idi ? 32 00:03:41,000 --> 00:03:45,000 Avrupa Güney Gözlemevinin genel merkezi Almanya'nın Garching kentindedir. 33 00:03:49,000 --> 00:03:53,000 fakat Avrupa`dan gökyüzünün yalnızca bir kısmı görülebilmektedir. 34 00:03:53,000 --> 00:03:57,000 Geri kalanı için Güneye gitmek zorundasınız. 35 00:04:06,000 --> 00:04:10,000 Asırlar boyunca, güney gökyüzünün haritaları büyük boşluklar gösterirdi. 36 00:04:10,000 --> 00:04:13,000 - gökyüzünün 'keşfedilmemiş toprakları'nı... 37 00:04:15,000 --> 00:04:16,500 1595. 38 00:04:17,000 --> 00:04:21,000 İlk kez, Hollandali tacirler Doğu Hint Adaları'na yelken açtılar. 39 00:04:27,000 --> 00:04:31,000 Geceleyin kaptanlar, Pieter Keyser ve Frederik de Houtman 40 00:04:31,330 --> 00:04:36,390 güney gökyüzündeki 130'dan fazla yıldızın konumunu ölçtüler. 41 00:04:43,000 --> 00:04:48,000 Kısa sürede, gök küresi ve haritalar 12 yeni takım yıldızını gösterdi, 42 00:04:48,000 --> 00:04:52,000 daha önce hiçbir Avrupali tarafından görülmemişlerdi. 43 00:04:54,000 --> 00:04:58,000 Kalici bir astronomik yerleskeyi, ilk defa güney yarımkürede... 44 00:04:58,000 --> 00:04:59,000 ...İngilizler inşa etti. 45 00:05:00,000 --> 00:05:05,000 Kraliyet Gözlemevi 1820'de Ümit Burnu'nda kuruldu. 46 00:05:06,000 --> 00:05:10,500 Çok geçmeden, John Herchel, Güney Afrika'nın Masa Dağları'na yakın bir yerde 47 00:05:10,500 --> 00:05:13,000 ...kendi özel gözlemevini inşa etti. 48 00:05:16,000 --> 00:05:17,000 Ne manzara ama! 49 00:05:17,000 --> 00:05:22,000 Karanlık gökyüzü, parlak kümeler ve baştan aşağı yıldız bulutları. 50 00:05:24,000 --> 00:05:27,000 Harvard, Yale ve Leiden gözlemevlerinin birbirinin güney istasyonlarını... 51 00:05:27,000 --> 00:05:31,000 ...taklit etmelerine şaşırmamak lazım. 52 00:05:31,000 --> 00:05:34,000 Fakat yine de, Güney gökyüzünün keşfi 53 00:05:34,000 --> 00:05:38,000 cok cesaret, tutku ve azim gerektirdi. 54 00:05:43,000 --> 00:05:45,500 50 yıl öncesine kadar, 55 00:05:45,500 --> 00:05:50,000 neredeyse tüm teleskoplar ekvatorun kuzeyine yerleştirilmişti. 56 00:05:51,000 --> 00:05:53,000 Peki, niçin güney gökyüzü bu kadar önemlidir ? 57 00:05:55,000 --> 00:05:59,000 İlk sebebi çok geniş keşfedilmemiş topraklar olmasıydı. 58 00:05:59,500 --> 00:06:02,000 Avrupa'dan, gökyüzünün tamamına göremezsiniz. 59 00:06:03,000 --> 00:06:07,000 En bariz örnek Samanyolu'nun merkezi, bizim gökadamızdır. 60 00:06:07,000 --> 00:06:10,000 Kuzey yarımküreden neredeyse hiç görülmez. 61 00:06:10,000 --> 00:06:12,000 fakat güneyde ise baştan aşağıya uzanır. 62 00:06:14,000 --> 00:06:16,000 ve dahası Macellan Bulutları vardır; 63 00:06:16,280 --> 00:06:19,600 ...samanyoluna iki küçük arkadaş. 64 00:06:20,500 --> 00:06:25,000 Kuzeyden görünmez ama ekvatorun güneyindeyseniz oldukça belirgindir. 65 00:06:26,000 --> 00:06:27,000 ve son olarak; 66 00:06:27,000 --> 00:06:31,300 Avrupalı gökbilimciler ışık kirliliği ve kötü hava nedeniyle engellendiler. 67 00:06:32,000 --> 00:06:34,500 Güneye gitmek problemlerin çoğunu çözecekti. 68 00:06:38,000 --> 00:06:42,000 Hollanda'da bir bot gezisi, Haziran 1953 69 00:06:42,000 --> 00:06:44,500 Tam burasıydı, IJsselmeer'de. 70 00:06:44,500 --> 00:06:47,500 Alman/Amerikalı gökbilimci Walter Baade ve... 71 00:06:47,500 --> 00:06:50,000 ...Hollandalı gökbilimci Jan Oort.. 72 00:06:50,000 --> 00:06:53,000 Güney yarımkürede bir Avrupa gözlemevinden.. 73 00:06:53,000 --> 00:06:55,000 arkadaşlarına bahsetti. 74 00:07:00,000 --> 00:07:04,500 Tek başına hiçbir Avrupa ülkesi Amerika ile çekişemezdi. 75 00:07:04,500 --> 00:07:06,500 Fakat birlikte yapabilirlerdi. 76 00:07:07,000 --> 00:07:12,000 Yedi ay sonra, 6 ülkeden 12 astronom burada bir araya geldi... 77 00:07:12,000 --> 00:07:14,500 ...Leiden Üniversitesi'nin görkemli Senato odasında. 78 00:07:14,500 --> 00:07:17,000 Güney Afrika'da.. 79 00:07:17,000 --> 00:07:22,000 bir Avrupa Gözlemevi kurma isteklerini ifade eden bir anlaşmaya imza attılar. 80 00:07:23,000 --> 00:07:25,000 Bu ESO'nun doğumuna zemin hazırladı. 81 00:07:26,000 --> 00:07:29,000 Ama dur biraz..Güney Afrika ? 82 00:07:30,000 --> 00:07:31,500 ee bu mantıklıydı tabii ki. 83 00:07:31,500 --> 00:07:37,000 Güney Afrikanın Cape Gözlemevi ve 1909'dan sonra da... 84 00:07:37,000 --> 00:07:40,000 ...Johannesburg'daki Transvaal Gözlemevi'ne zaten sahipti... 85 00:07:40,000 --> 00:07:44,500 Leyden gözlemevi, Hartebeespoort' da kendi güney istasyonuna sahipti. 86 00:07:47,000 --> 00:07:49,000 1955 yılında, 87 00:07:49,000 --> 00:07:54,500 gökbilimciler büyük bir teleskop için en uygun yeri bulmak amacıyla test ekipmanlarını oluşturdurlar. 88 00:07:54,500 --> 00:08:01,000 Büyük Karoo'daki Zeekoegat. Veya Bloemfontein'deki Tafelkopje. 89 00:08:02,000 --> 00:08:05,000 Fakat hava koşulları hiçbirinde elverişli değildi. 90 00:08:06,000 --> 00:08:12,000 1960 larda, ilgi kuzey Şili'nin çetin arazilerine kaydı. 91 00:08:13,000 --> 00:08:16,000 Amerikalı gökbilimciler de kendi Güney yarımküre gözlemevlerini... 92 00:08:16,000 --> 00:08:18,500 burada yapmayı planlıyorlardı. 93 00:08:18,500 --> 00:08:25,000 Zorlu şartlarda, at sırtında yapılan keşifler, Güney Afrika'da olduğundan çok daha iyi koşulları ortaya koydu. 94 00:08:26,000 --> 00:08:30,000 1963 yılında ok yaydan çıkmıştı. Şili olabilirdi. 95 00:08:30,000 --> 00:08:33,000 6 ay sonra, Cero La Silla, Avrupa Güney Gözlemevi'nin... 96 00:08:33,000 --> 00:08:36,000 ...gelecekteki yerleşkesi olarak seçildi. 97 00:08:36,000 --> 00:08:40,000 ESO artık uzak bir rüya değildi. 98 00:08:41,000 --> 00:08:47,500 Sonunda, ESO'nun resmi doğum tarihi 5 Ekim 1962'de.. 99 00:08:47,500 --> 00:08:53,000 beş Avrupa ülkesi ESO antlaşmasını imzaladı. 100 00:08:53,000 --> 00:08:56,500 Belçika, Almanya, Fransa, Hollanda ve İsveç... 101 00:08:56,500 --> 00:09:01,000 ...hep birlikte güneyde zoru başarmak için hedefe sıkıca kilitlendiler. 102 00:09:03,000 --> 00:09:07,000 La Silla ve çevresi Şili hükümetinden satın alındı. 103 00:09:08,000 --> 00:09:10,000 Kuş uçmaz kervan göçmez bir yerde bir yol yapıldı. 104 00:09:11,000 --> 00:09:16,500 ESO'nun ilk teleskopu Rotterdam'da bir çelik firmasında şekillendirildi. 105 00:09:18,000 --> 00:09:21,000 Ve Aralık 1966'da, 106 00:09:21,000 --> 00:09:26,000 ESO gözünü gökyüzüne açtı. 107 00:09:26,000 --> 00:09:32,000 Avrupa ihtişamlı bir kozmik keşif seferine başladı. 108 00:09:37,000 --> 00:09:40,500 Ben Dr. J, ESOcast'in bu özel bölümü sona ermiştir. 109 00:09:41,000 --> 00:09:44,000 Bir dahaki sefere bir başka kozmik macerada yine bana katılın. 110 00:09:47,000 --> 00:09:48,500 ESOcast, Avrupa Güney Gözlemevi, ESO, 111 00:09:48,500 --> 00:09:50,000 tarafından yayınlanmaktadır. 112 00:09:51,000 --> 00:09:52,000 Avrupa Güney Gözlemevi, ESO, 113 00:09:52,000 --> 00:09:54,000 ...gökbilimde dünyanın en gelişmiş yer-tabanlı teleskoplarını tasarlayıp, inşa eden ve çalıştıran... 114 00:09:54,000 --> 00:09:56,000 ...rakipsiz hükümetler-arası bilim ve teknoloji kurumudur. 115 00:09:59,000 --> 00:10:05,000 Uyarlama: ESO; Çeviri: Fahri Öztürk (ESON Türkiye Ekibi) 116 00:10:18,000 --> 00:10:21,000 ESO maceranızı şimdilik tamamladınız, 117 00:10:23,000 --> 00:10:27,000 Hubble ile dünyanın dışına doğru yol alın. 118 00:10:29,000 --> 00:10:32,000 Hubblecast video yayını dünyanın... 119 00:10:32,000 --> 00:10:36,000 en tanınmış ve en değerli uzay gözlemeviyle gerçekleştirilen son keşifleri sunar. 120 00:10:37,500 --> 00:10:42,000 NASA/ESA Hubble Uzay Teleskopu.