1 00:00:02,000 --> 00:00:04,000 Παρακολουθείτε το ESOcast! 2 00:00:04,000 --> 00:00:07,500 Επιστήμη αιχμής και εξελίξεις από το ESO, 3 00:00:07,500 --> 00:00:10,000 το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο, 4 00:00:10,000 --> 00:00:17,000 εξερευνούμε τα όρια του Σύμπαντος με τον Δρ. Τζο Λίσκε ή αλλιώς Δρ. Τζέι. 5 00:00:21,000 --> 00:00:23,000 Γεια σας και καλωσήλθατε σ’ αυτό το επετειακό επεισόδιο του ESOCast. 6 00:00:23,000 --> 00:00:27,000 Στο δρόμο για την 50η επέτειο της ίδρυσης του ESO, τον Οκτώβριο του 2012 7 00:00:27,000 --> 00:00:31,000 θα ασχοληθούμε με οχτώ ξεχωριστά θέματα 8 00:00:31,000 --> 00:00:35,000 που χαρακτήρισαν τα πρώτα 50 χρόνια εξερεύνησης του νότιου ουρανού από το ESO. 9 00:00:40,000 --> 00:00:43,000 Αυτή είναι η αφήγηση μίας επικής περιπέτειας... 10 00:00:48,000 --> 00:00:53,000 Μία ιστορία για τη κοσμική περιέργεια, το θάρρος και την επιμονή... 11 00:00:56,000 --> 00:01:01,000 Η ιστορία του πώς η Ευρώπη πήγε στο Νότο για να εξερευνήσει τ’ άστρα. 12 00:01:50,000 --> 00:01:54,000 Πηγαίνοντας Νότια 13 00:01:55,000 --> 00:02:00,000 Καλωσήλθατε στο ESO, το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο. 14 00:02:03,000 --> 00:02:06,000 Πενήντα χρονών πια, αλλά πιο ζωντανό από ποτέ. 15 00:02:12,000 --> 00:02:15,000 Το ESO είναι η πύλη της Ευρώπης προς τ’ άστρα. 16 00:02:16,000 --> 00:02:19,000 Εδώ αστρονόμοι από δεκαπέντε χώρες 17 00:02:19,000 --> 00:02:21,000 ενώνουν τις δυνάμεις τους για να ανακαλύψουν τα μυστικά του Σύμπαντος. 18 00:02:22,500 --> 00:02:23,500 Πώς; 19 00:02:23,500 --> 00:02:27,000 Κατασκευάζοντας τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια στη Γη. 20 00:02:27,000 --> 00:02:29,000 Σχεδιάζοντας ευαίσθητες κάμερες και όργανα. 21 00:02:30,000 --> 00:02:32,000 Μελετώντας τους ουρανούς. 22 00:02:34,000 --> 00:02:37,000 Παρατηρούν αντικείμενα κοντινά και μακρινά, 23 00:02:37,000 --> 00:02:40,000 από κομήτες που διατρέχουν το Ηλιακό Σύστημα, 24 00:02:40,000 --> 00:02:44,000 ως μακρινούς γαλαξίες στα όρια του χώρου και του χρόνου, 25 00:02:44,000 --> 00:02:49,000 προσφέροντας μας νέες γνώσεις και μία ανεπανάληπτη ματιά στο Σύμπαν. 26 00:03:20,500 --> 00:03:23,000 Ένα Σύμπαν μυστηρίων και κρυμμένων μυστικών. 27 00:03:24,000 --> 00:03:26,000 Και εκθαμβωτικής ομορφιάς. 28 00:03:27,500 --> 00:03:29,500 Από τις μακρινές βουνοκορφές της Χιλής, 29 00:03:29,500 --> 00:03:32,000 οι Ευρωπαίοι αστρονόμοι στρέφουν το βλέμμα στα άστρα. 30 00:03:32,500 --> 00:03:33,500 Αλλά γιατί στη Χιλή; 31 00:03:34,000 --> 00:03:37,000 Τι έκανε τους αστρονόμους να πάνε στο Νότο; 32 00:03:41,000 --> 00:03:45,000 Η έδρα του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου βρίσκεται στο Γκάρχινγκ της Γερμανίας. 33 00:03:49,000 --> 00:03:53,000 Αλλά από την Ευρώπη είναι ορατό μόνο μέρος του ουρανού. 34 00:03:53,000 --> 00:03:57,000 Για να συμπληρωθεί η εικόνα, πρέπει να πάμε νότια. 35 00:04:06,000 --> 00:04:10,000 Για πολλούς αιώνες, οι χάρτες του νότιου ουρανού εμφάνιζαν εκτεταμένες κενές περιοχές – 36 00:04:10,000 --> 00:04:13,000 μία Terra Incognita των ουρανών. 37 00:04:15,000 --> 00:04:16,500 1595. 38 00:04:17,000 --> 00:04:21,000 Για πρώτη φορά, Ολλανδοί έμποροι σαλπάρουν για τις Ανατολικές Ινδίες. 39 00:04:27,000 --> 00:04:31,000 Τη νύχτα, οι πλοηγοί Πίτερ Κάιζερ και Φρίντρικ ντε Χάουτμαν 40 00:04:31,330 --> 00:04:36,390 μετρούσαν τη θέση περισσότερων από 130 άστρων στο νότιο ουρανό. 41 00:04:43,000 --> 00:04:48,000 Σύντομα, ουράνιες σφαίρες και χάρτες καταγράφουν δώδεκα νέους αστερισμούς, 42 00:04:48,000 --> 00:04:52,000 τους οποίους κανένας Ευρωπαίος δεν είχε δει μέχρι τότε. 43 00:04:54,000 --> 00:04:58,000 Οι Βρετανοί πρώτοι κατασκεύασαν ένα μόνιμο αστρονομικό σταθμό 44 00:04:58,000 --> 00:04:59,000 στο νότιο ημισφαίριο. 45 00:05:00,000 --> 00:05:05,000 Το Βασιλικό Αστεροσκοπείο στο ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας ιδρύθηκε το 1820. 46 00:05:06,000 --> 00:05:10,500 Όχι πολύ αργότερα, ο Τζον Χέρσελ ίδρυσε το ιδιωτικό του αστεροσκοπείο, 47 00:05:10,500 --> 00:05:13,000 κοντά στο διάσημο όρος Τέιμπλ της Νότιας Αφρικής. 48 00:05:16,000 --> 00:05:17,000 Τι θέα! 49 00:05:17,000 --> 00:05:22,000 Σκοτεινός ουρανός γεμάτος λαμπρά σμήνη και νέφη άστρων. 50 00:05:24,000 --> 00:05:27,000 Σύντομα, τα αστεροσκοπεία Χάρβαρντ, Γέιλ και Λάιντεν 51 00:05:27,000 --> 00:05:31,000 ακολούθησαν με τους δικούς τους νότιους σταθμούς. 52 00:05:31,000 --> 00:05:34,000 Αλλά η εξερεύνηση του νότιου ουρανού 53 00:05:34,000 --> 00:05:38,000 απαιτούσε ακόμη θάρρος, πάθος και επιμονή. 54 00:05:43,000 --> 00:05:45,500 Μέχρι πριν από πενήντα χρόνια 55 00:05:45,500 --> 00:05:50,000 σχεδόν όλα τα μεγάλα τηλεσκόπια βρίσκονταν βόρεια του ισημερινού. 56 00:05:51,000 --> 00:05:53,000 Γιατί λοιπόν είναι τόσο σημαντικός ο νότιος ουρανός; 57 00:05:55,000 --> 00:05:59,000 Πρωτίστως γιατί διέθετε αρκετές αχαρτογράφητες περιοχές. 58 00:05:59,500 --> 00:06:02,000 Απλά δε μπορείς να δεις όλο τον ουρανό από την Ευρώπη. 59 00:06:03,000 --> 00:06:07,000 Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κέντρο του Γαλαξία μας. 60 00:06:07,000 --> 00:06:10,000 Είναι μετά βίας ορατό από το βόρειο ημισφαίριο, 61 00:06:10,000 --> 00:06:12,000 αλλά δεσπόζει στο νότιο ουρανό. 62 00:06:14,000 --> 00:06:16,000 Ύστερα είναι τα Νέφη του Μαγγελάνου – 63 00:06:16,280 --> 00:06:19,600 δύο μικροί γαλαξίες συνοδοί του Γαλαξία μας. 64 00:06:20,500 --> 00:06:25,000 Αόρατοι στο Βορρά, αλλά εξέχοντες νότια του ισημερινού. 65 00:06:26,000 --> 00:06:27,000 Και τέλος, 66 00:06:27,000 --> 00:06:31,300 οι Ευρωπαίοι αστρονόμοι δυσκολεύονταν από τη φωτορρύπανση και τις καιρικές συνθήκες. 67 00:06:32,000 --> 00:06:34,500 Πηγαίνοντας νότια θα έλυναν πολλά από τα προβλήματά τους. 68 00:06:38,000 --> 00:06:42,000 Ένα γραφικό θαλάσσιο ταξίδι στην Ολλανδία, Ιούνιος 1953 69 00:06:42,000 --> 00:06:44,500 Εδώ, πάνω στο Αισελμίερ, 70 00:06:44,500 --> 00:06:47,500 ο Γερμανο-αμερικάνος αστρονόμος Βάλτερ Μπάαντε 71 00:06:47,500 --> 00:06:50,000 και ο Ολλανδός αστρονόμος Γιαν Όορτ ανακοίνωσαν 72 00:06:50,000 --> 00:06:53,000 στους συναδέλφους τους το σχέδιό τους για ένα Ευρωπαϊκό Αστεροσκοπείο 73 00:06:53,000 --> 00:06:55,000 στο νότιο ημισφαίριο. 74 00:07:00,000 --> 00:07:04,500 Καμία μεμονωμένη Ευρωπαϊκή χώρα δε μπορούσε να συναγωνιστεί τις ΗΠΑ. 75 00:07:04,500 --> 00:07:06,500 Όλες μαζί όμως, ίσως μπορούσαν. 76 00:07:07,000 --> 00:07:12,000 Επτά μήνες αργότερα, δώδεκα αστρονόμοι από έξι χώρες συγκεντρώθηκαν εδώ 77 00:07:12,000 --> 00:07:14,500 στη μεγαλοπρεπή Αίθουσα Γερουσίας του Πανεπιστημίου της Λάιντεν. 78 00:07:14,500 --> 00:07:17,000 Υπέγραψαν μία δήλωση, 79 00:07:17,000 --> 00:07:22,000 εκφράζοντας την επιθυμία τους να ιδρύσουν ένα Ευρωπαϊκό αστεροσκοπείο στη Νότια Αφρική. 80 00:07:23,000 --> 00:07:25,000 Έτσι άνοιξε ο δρόμος για την ίδρυση του ESO. 81 00:07:26,000 --> 00:07:29,000 Αλλά για σταθείτε!... Νότια Αφρική; 82 00:07:30,000 --> 00:07:31,500 Ήταν λογικό βέβαια. 83 00:07:31,500 --> 00:07:37,000 Η Νότια Αφρική ήδη διέθετε το Αστεροσκοπείο Κέιπ, και από το 1909, 84 00:07:37,000 --> 00:07:40,000 το Αστεροσκοπείο Τρανσβάαλ στο Γιοχάνεσμπουργκ. 85 00:07:40,000 --> 00:07:44,500 Το Αστεροσκοπείο της Λάιντεν διέθετε ένα νότιο σταθμό στο Χαρτεμπεσπόορτ. 86 00:07:47,000 --> 00:07:49,000 Το 1955, 87 00:07:49,000 --> 00:07:54,500 αστρονόμοι ξεκίνησαν δοκιμές για να βρουν το βέλτιστο σημείο για ένα μεγάλο τηλεσκόπιο. 88 00:07:54,500 --> 00:08:01,000 Ζεεκοχάτ στο Γκρέιτ Καρού. Ή Ταφελκόπιε, στο Μπλουμφοντέιν. 89 00:08:02,000 --> 00:08:05,000 Αλλά οι καιρικές συνθήκες δεν ήταν τόσο ευνοικές. 90 00:08:06,000 --> 00:08:12,000 Γύρω στο 1960, το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε στο άγριο τοπίο της βόρειας Χιλής. 91 00:08:13,000 --> 00:08:16,000 Αμερικανοί αστρονόμοι σχεδίαζαν εδώ και 92 00:08:16,000 --> 00:08:18,500 το δικό τους αστεροσκοπείο του νότιου ημισφαιρίου. 93 00:08:18,500 --> 00:08:25,000 Δύσκολες έφιππες αποστολές ανακάλυψαν συνθήκες πολύ καλύτερες από της Νότιας Αφρικής. 94 00:08:26,000 --> 00:08:30,000 Το 1963, αποφασίστηκε η εγκατάσταση στη Χιλή. 95 00:08:30,000 --> 00:08:33,000 Έξι μήνες αργότερα, επελέγη το ύψωμα Λα Σίγια 96 00:08:33,000 --> 00:08:36,000 ως η μελλοντική θέση του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. 97 00:08:36,000 --> 00:08:40,000 Το ESO δεν ήταν πλέον μακρινό όνειρο. 98 00:08:41,000 --> 00:08:47,500 Τελικά, πέντε Ευρωπαϊκές χώρες υπέγραψαν τη Συνθήκη του ESO στις 5 Οκτωβρίου 1962 — 99 00:08:47,500 --> 00:08:53,000 τα επίσημα γενέθλια του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. 100 00:08:53,000 --> 00:08:56,500 Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Σουηδία 101 00:08:56,500 --> 00:09:01,000 δεσμεύθηκαν από κοινού να εξερευνήσουν το νότιο ουρανό. 102 00:09:03,000 --> 00:09:07,000 Η περιοχή γύρω από το Λα Σίγια αγοράστηκε από τη Χιλιανή κυβέρνηση. 103 00:09:08,000 --> 00:09:10,000 Ένας δρόμος κατασκευάστηκε στη μέση του πουθενά. 104 00:09:11,000 --> 00:09:16,500 Το πρώτο τηλεσκόπιο του ESO πήρε μορφή, σε ένα χαλυβουργείο του Ρότερνταμ. 105 00:09:18,000 --> 00:09:21,000 Και το Δεκέμβριο του 1966, 106 00:09:21,000 --> 00:09:26,000 το Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο άνοιξε το πρώτο μάτι του προς τον ουρανό. 107 00:09:26,000 --> 00:09:32,000 Η Ευρώπη ξεκίνησε ένα μεγαλειώδες ταξίδι κοσμικών ανακαλύψεων. 108 00:09:37,000 --> 00:09:40,500 Είμαι ο Δρ. Τζέι και εδώ τελειώνει αυτό το ειδικό επεισόδιο του ESOcast. 109 00:09:41,000 --> 00:09:44,000 Θα τα πούμε την επόμενη φορά για μία ακόμη κοσμική περιπέτεια. 110 00:09:47,000 --> 00:09:48,500 Το ESOcast είναι παραγωγή του ESO, 111 00:09:48,500 --> 00:09:50,000 του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. 112 00:09:51,000 --> 00:09:52,000 Το ESO, το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο, 113 00:09:52,000 --> 00:09:54,000 είναι ο κορυφαίος διακρατικός οργανισμός έρευνας και τεχνολογίας στην αστρονομία, 114 00:09:54,000 --> 00:09:56,000 σχεδιάζει, κατασκευάζει και διαχειρίζεται τα πλέον προηγμένα επίγεια τηλεσκόπια στον κόσμο. 115 00:09:59,000 --> 00:10:05,000 Κείμενα: ESO; Μετάφραση: Μανώλης Ζούλιας 116 00:10:18,000 --> 00:10:21,000 Τώρα που ενημερωθήκατε από το ESO, 117 00:10:23,000 --> 00:10:27,000 μπορείτε να 'ταξιδέψετε' και με το Hubble. 118 00:10:29,000 --> 00:10:32,000 Το Hubblecast ενημερώνει για τις τελευταίες ανακαλύψεις 119 00:10:32,000 --> 00:10:36,000 του πλέον διάσημου και παραγωγικού διαστημικού παρατηρητηρίου, 120 00:10:37,500 --> 00:10:42,000 του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Hubble των NASA/ESA.