1 00:00:03,000 --> 00:00:07,000 Jeden z najpotężniejszych superkomputerów na świecie 2 00:00:07,000 --> 00:00:11,000 został w pełni zainstalowany i przetestowany 3 00:00:11,000 --> 00:00:14,000 w odległym, wysoko położonym miejscu 4 00:00:14,000 --> 00:00:16,000 w Andach w północnym Chile. 5 00:00:17,000 --> 00:00:21,000 Jest to jeden z większych kroków milowych 6 00:00:21,000 --> 00:00:23,000 w ramach ukończenia ALMA, 7 00:00:23,000 --> 00:00:28,000 Atacama Large Millimeter/submillimeter Array. 8 00:00:29,000 --> 00:00:32,000 Korelator ALMA zamienia 9 00:00:32,000 --> 00:00:37,000 wiele anten w jeden gigantyczny teleskop. 10 00:00:42,000 --> 00:00:44,000 To jest ESOcast! 11 00:00:44,000 --> 00:00:48,000 Najnowsze badania naukowe oraz codzienna praca w ESO, 12 00:00:48,000 --> 00:00:52,000 Europejskim Obserwatorium Południowym. 13 00:01:01,000 --> 00:01:06,000 ALMA jest najbardziej skomplikowanym naziemnym teleskopem w historii. 14 00:01:06,000 --> 00:01:11,000 Składa się z sieci 66 anten. 15 00:01:12,000 --> 00:01:15,000 Superkomputer ALMA, inaczej korelator, 16 00:01:15,000 --> 00:01:18,000 jest elementem o kluczowym znaczeniu. 17 00:01:19,000 --> 00:01:22,000 Aby sieć ALMA działała, słabe sygnały 18 00:01:22,000 --> 00:01:26,000 zebrane przez każdą z anten muszą być połączone 19 00:01:26,000 --> 00:01:28,000 z sygnałami z każdej z pozostałych. 20 00:01:30,000 --> 00:01:34,000 Procesory korelatora nieustannie łączą i porównują 21 00:01:34,000 --> 00:01:38,000 dane aż do 64 anten z sieci ALMA, 22 00:01:38,000 --> 00:01:42,000 odseparowanych od siebie nawet o 16 km, 23 00:01:42,000 --> 00:01:46,000 co umożliwia wspólną pracę 24 00:01:46,000 --> 00:01:49,000 jako pojedynczy, olbrzymi teleskop. 25 00:01:50,000 --> 00:01:53,000 Korelator ALMA ma ponad 26 00:01:53,000 --> 00:01:59,000 134 miliony procesorów i wykonuje niewyobrażalne 27 00:01:59,000 --> 00:02:03,000 17 biliardów operacji na sekundę. 28 00:02:03,000 --> 00:02:08,000 Czyli 17 000 000 000 000 000! 29 00:02:10,000 --> 00:02:14,000 Korelator został zbudowany specjalnie do tego zadania, 30 00:02:14,000 --> 00:02:18,000 ale liczba operacji na sekundę jest porównywalna 31 00:02:18,000 --> 00:02:21,000 do wydajności najszybszych superkomputerów 32 00:02:21,000 --> 00:02:24,000 ogólnego zastosowania na świecie. 33 00:02:25,000 --> 00:02:29,000 Unikalne wyzwanie obliczeniowe potrzebuje innowacyjnego projektu, 34 00:02:29,000 --> 00:02:33,000 zarówno dla indywidualnych komponentów, jak i dla 35 00:02:33,000 --> 00:02:36,000 całej architektury korelatora. 36 00:02:38,000 --> 00:02:41,000 Początkowy projekt korelatora, 37 00:02:41,000 --> 00:02:44,000 oraz jego budowa i instalacja 38 00:02:44,000 --> 00:02:48,000 były prowadzone przez US National Radio Astronomy Observatory, 39 00:02:48,000 --> 00:02:52,000 głównego amerykańskiego partnera ALMA. 40 00:02:53,000 --> 00:02:57,000 Projekt korelatora został sfinansowany przez US National Science Foundation, 41 00:02:57,000 --> 00:03:01,000 przy udziale ESO. 42 00:03:01,000 --> 00:03:05,000 Jako europejski partner ALMA 43 00:03:05,000 --> 00:03:08,000 ESO dostarczyło kluczowe elementy korelatora: 44 00:03:08,000 --> 00:03:13,000 całkowicie nowy, uniwersalny cyfrowy system filtrowania, 45 00:03:13,000 --> 00:03:15,000 zaprojektowany i zbudowany w Europie, 46 00:03:15,000 --> 00:03:20,000 został wkomponowany w oryginalny projekt NRAO. 47 00:03:22,000 --> 00:03:26,000 Uniwersytet w Bordeaux zaprojektował i zbudował 48 00:03:26,000 --> 00:03:32,000 zestaw 550 najnowocześniejszych cyfrowych filtrów obwodów dla ESO. 49 00:03:32,000 --> 00:03:36,000 Dzięki tym filtrom światło, które widzi ALMA 50 00:03:36,000 --> 00:03:39,000 może być dzielone na 32 razy więcej zakresów 51 00:03:39,000 --> 00:03:42,000 długości fali niż w oryginalnym projekcie, 52 00:03:42,000 --> 00:03:48,000 co daje astronomom większe możliwości dzielenia widma. 53 00:03:50,000 --> 00:03:55,000 Podobnie jak olbrzymie wyzwania techniczne przy budowie korelatora, 54 00:03:55,000 --> 00:04:00,000 ekstremalne położenie systemu także jest ważnym czynnikiem. 55 00:04:01,000 --> 00:04:03,000 Korelator znajduje się 56 00:04:03,000 --> 00:04:06,000 w budynku technicznym ALMA, 57 00:04:06,000 --> 00:04:10,000 najwyżej położonym na świecie budynku z nowoczesną technologią. 58 00:04:11,000 --> 00:04:16,000 Na 5000 m n.p.m. powietrze jest rzadkie, co oznacza, że 59 00:04:16,000 --> 00:04:21,000 potrzeba dwukrotnie większego przepływu powietrza, aby chłodzić superkomputer. 60 00:04:23,000 --> 00:04:28,000 Rzadkie powietrze uniemożliwia użycie obracających się dysków twardych, 61 00:04:28,000 --> 00:04:31,000 gdyż ich głowice czytające/piszące opierają się 62 00:04:31,000 --> 00:04:36,000 na poduszkach powietrznych, które chronią przed uderzaniem w talerze. 63 00:04:36,000 --> 00:04:40,000 Co więcej, korelator musi przetrwać 64 00:04:40,000 --> 00:04:44,000 trzęsienia ziemi, które są częste w tym rejonie. 65 00:04:46,000 --> 00:04:49,000 ALMA rozpoczęła obserwacje naukowe w 2011 r. 66 00:04:49,000 --> 00:04:52,000 za pomocą częściowej sieci anten. 67 00:04:53,000 --> 00:04:56,000 Część korelatora był już używana 68 00:04:56,000 --> 00:04:59,000 do łączenia sygnałów z tych anten, 69 00:04:59,000 --> 00:05:02,000 ale teraz kompletny jest pełen system, 70 00:05:02,000 --> 00:05:08,000 gotowy do rozpoczęcia obserwacji ALMA z większą liczbą anten. 71 00:05:12,000 --> 00:05:15,000 Udana instalacja nowego superkomputera 72 00:05:15,000 --> 00:05:21,000 to ważny krok w kierunku ukończenia ALMA w nieodległej przyszłości. 73 00:05:23,000 --> 00:05:27,000 Wykorzystując niepobitą moc obserwacyjną sieci 74 00:05:27,000 --> 00:05:34,000 naukowcy uzyskają nowy wgląd w ukryte cuda Wszechświata. 75 00:05:41,000 --> 00:05:45,000 ESOcast został wyprodukowany przez ESO - Europejskie Obserwatorium Południowe. 76 00:05:45,000 --> 00:05:49,000 ESO - Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą naukową i technologiczną organizacją międzyrządową do badań astronomicznych, 77 00:05:49,000 --> 00:05:52,000 budującą i zarządzającą najbardziej zaawansowanymi teleskopami naziemnymi na świecie. 78 00:05:55,000 --> 00:05:59,000 Tłumaczenie: Krzysztof Czart